Политиката на јавни субвенции во ЕУ штотуку направи голем „чекор напред“ – француското Министерство за земјоделство одлучи да го финансира уништувањето на виното со фасцинантна сума од 200 милиони евра, главно со европски пари. По серија години огромни јавни субвенции за граѓаните и претприемачите предизвикани прво од пандемијата, а потоа и од глобалниот геополитички конфликт, т.е. експлозијата на растот на цената на енергијата, сега се поставува прашањето што ќе треба да издржи просечниот европски даночен обврзник со цел да се спаси животниот стил на големите производители на вино, класа на која инаку не и треба социјална помош.
Французите ќе ги спасат од вишок вино своите винари, главно од регионите Лангедок и Бордо, користејќи 160 милиони евра од европските фондови на кои додадоа повеќе национални фондови, па планираат да прераспределат околу 200 милиони евра.
„Парите се наменети да го запрат падот на цените за производителите на вино да можат да најдат нови извори на приход… Но, винската индустрија мора да погледне кон иднината, да размислува за промените во навиките на потрошувачите и да се прилагоди“, изјави францускиот министер Марк Фесно.
Меѓутоа, ако членките на ЕУ почнат да ги финансираат секојдневните животни потреби на широк опсег на граѓани или поголем број моментално и долгорочни неодржливи бизниси со своите програми, тогаш се поставува прашањето која е границата на товарот на даночните обврзници која е одржлива и логична, а кога ќе се помине границата по што влегува во надолна спирала на економско самоуништување.
Детално објаснување
На веб-страницата на Европската комисија можете да најдете многу детално објаснување зошто почнале дарежливо да го субвенционираат уништувањето на виното, што само по себе изгледа невообичаено бидејќи даночните обврзници плаќаат за некој да ги покрие трошоците за производство на производ што не може да се пласира на пазарот.
Кога таков принцип би се применил за сите производи и услуги кои не можат да го најдат патот до купувачот по (посакуваните) цени, тоа би било демократско и фер, но би станало апсолутно невозможна мисија.
Во секој случај, експертите на ЕК објаснуваат дека „…винскиот сектор е засегнат од намалената потрошувачка поради актуелната инфлација на цените на храната и пијалоците, што, покрај добрата жетва во 2022 година и последователните последици од пазарните тешкотии во текот на пандемијата, довело до акумулација на залихи“.
Производството на вино во ЕУ годинава се зголемило за 4 отсто во однос на претходната година, додека почетните залихи се за 2 отсто повисоки од просекот во последните 5 години. Падот на потрошувачката на вино за тековната маркетинг година се проценува на 7 отсто во Италија, 10 отсто во Шпанија, 15 отсто во Франција, 22 отсто во Германија и 34 отсто во Португалија.
Во исто време, извозот на вино од ЕУ за периодот од јануари до април 2023 година е за 8,5 отсто помал од претходната година, што придонесе за натамошно зголемување на залихите“.
Колапс на хоризонтот?
Ако се погледнат процентите на пад на потрошувачката на вино од страна на големите земји-членки, тогаш се поставува прашањето дали навистина е можно во наредните години побарувачката за вина да се зголеми толку многу што производството на вино во земјите, кои се големи производители , останува главно недопрена, односно за да се избегне колапс на винариите. Теоретски, се поставува прашањето, ако зборуваме за епскиот пад на побарувачката на вино, зошто многу пари од ЕУ се користат за уништување на виното, односно директна субвенција за производителот, наместо маркетиншки акции кои барем делумно би го заживеале вински пазар. Секако, отворено е и прашањето што се случи со цените при силниот инфлациски тренд во последните 2 години; дали потрошувачите најчесто се откажале од виното затоа што биле притиснати од други повисоки трошоци или…?
„Овој пазарен контекст се преведува во тешкотии во продажбата за лозарите и производителите на вино во ЕУ, намалување на пазарните цени и, следствено, сериозна загуба на приход, особено во одредени региони кои се најмногу погодени од овие трендови. Ситуацијата е многу фрагментирана низ ЕУ, а нерамнотежата помеѓу достапната понуда и побарувачка е прилично концентрирана во одредени региони и вина. Најпогодени се црвените и розе вината од одредени региони на Франција, Шпанија и Португалија, но другите вина и/или земји-членки може да наидат на слични тешкотии во одредени региони на производство“, објаснуваат експертите на ЕК зошто ќе биде можно да се приклучат на програмата да се отстрани вишокот вино од пазарот со уништување, т.е. поточно, дестилација преку која ќе се добие алкохол, кој може да се користи во непрехранбени производи како средства за дезинфекција на раце, разни санитарни производи или парфеми.
„Европа последен пат претрпе „винско езеро“ во средината на 2000-тите, принудувајќи ја ЕУ да ја реформира својата земјоделска политика за да ја намали масовната хиперпродукција на вино поттикната од сопствените субвенции. 27-члената Унија се уште троши 1,06 милијарди евра годишно за овој сектор, покажуваат податоците на ЕУ. Како и долгорочниот тренд на потрошувачите да се префрлат на пиво и други пијалоци, индустријата е силно погодена од пандемијата Ковид, која затвори ресторани и барови ширум светот, што доведе до голем пад на продажбата“, потсетува „Гардијан“.