Марчин Романовски не е првиот политичар кој се засолни од правдата во Унгарија на Виктор Орбан. На 20 ноември 2018 година слична одлука – да му се даде азил – слушна и поранешниот премиер на една од европските земји. Се работи за Никола Груевски, поранешниот конзервативен премиер на Северна Македонија, земја која аплицира за членство во ЕУ, соопшти полска „Република“ (Rzeczpospolita).
Приказната на Груевски е како нешто од филм. Започнува со луксузен автомобил, мерцедес С600 отпорен на куршуми, кој наводно бил купен од владата со кршење на прописите. Од овој момент, акцијата почнува да се забрзува.
Никола Груевски е поранешен шеф на Христијанско-демократската партија наречена Внатрешна македонска револуционерна организација – Демократска партија на македонско национално единство (ВМРО-ДПМНЕ). Груевски беше премиер 10 години, од 2006 до 2016 година. Тогаш беше принуден да ја напушти функцијата поради скандалот со прислушувањето – во државата со која тој владееше наводно тоа се користело против 20.000 луѓе, односно секој стоти граѓанин. Но, Груевски беше под истрага и за корупција, злоупотреба на власта, изборна измама и незаконско прислушување. Политичарот тврдеше дека случајот има политичка конотација, пишува изданието.
Во 2016 година, Груевски беше осуден на две години затвор за притисок врз функционерите од јавни средства да купат – од компанија што ја фаворизираше – луксузен мерцедес отпорен на куршуми во вредност од приближно 600.000 евра. На 9 ноември 2018 година Груевски требаше да се јави во затвор, но не му беше пронајдена трага. На крајот, поранешниот премиер на социјалните мрежи објави: „Јас сум во Будимпешта и побарав политички азил“.
Преку граница во автомобилот на унгарската амбасада
Како Груевски стигна до Унгарија? И покрај официјалните изјави дека унгарските власти немаат никаква врска со бегството на Груевски, се покажа дека поранешниот премиер на Македонија преку Албанија заминал за Унгарија со автомобил на унгарската амбасада.
Портпаролот на албанската полиција тогаш извести дека „поранешниот премиер на Македонија бил сопатник во автомобилот на унгарската амбасада во Тирана, со регистарски број ЦД 1013А“. Самиот Груевски објасни дека прво отишол во главниот град на Албанија, каде што поднел барање за азил во унгарската амбасада. Оттаму заминал во Црна Гора и Србија, од каде со автомобил стигнал во Будимпешта.
Поради тоа што македонскиот суд му го задржа пасошот, поранешниот премиер ја користел личната карта на граница. Меѓутоа, кога граничарите на границата меѓу Србија и Унгарија му побарале пасош, бидејќи тоа е условот при заминувањето од Србија во Европската унија, Груевски покажал посебен сертификат од унгарските власти, со кој еднаш можел да ја помине границата.
Потоа, шефот на кабинетот на унгарскиот премиер Виктор Орбан, Гергели Гуљас – истиот кој минатиот четврток потврди дека Марчин Романовски, кој се бара во Полска, е во Унгарија – објави дека Груевски „побарал азил“ во Будимпешта со пријавување во амбасадата. Тој додаде дека Унгарија „не играла никаква улога“ во случајот.
Унгарските власти му доделија на Груевски статус на бегалец што одговара на формалната дефиниција. Во Будимпешта беше откриено дека обвиненијата против него се фиктивни и казната е дел од прогонот поврзан со неговите политички активности и ставови. Самиот Груевски тврдеше дека во неговата земја нема независно судство и дека станал мета на криминалци кои му се заканувале дека ќе го убијат во затвор.
Виктор Орбан демантира
И тогаш и денес, Виктор Орбан не ја објасни одлуката за давање азил. Во случајот Марцин Романовски, тој избра генерализации. – Нудиме засолниште за секој што ќе се соочи со политички прогон во својата земја – накратко изјави тој во разговор со новинарите во Брисел.
Меѓутоа, на прашањето за спецификите, Орбан тврдеше дека „не ги знае деталите“ за случајот и дека „правниот процес е во тек“. – Што сугерирате? – ги праша тој полските новинари во Брисел.
Наместо да ги објасни причините за одлуката, Орбан избра да нападне. – Единствено што знам (по ова прашање) е дека односите меѓу Полска и Унгарија не се добри – рече тој.
Марчин Романовски, кој доби азил во Унгарија, е осомничен во истрагата за Фондот за правда. Во четвртокот, на 19 декември, Окружниот суд во Варшава објави дека е издаден европски налог за апсење против пратеник на ПиС и поранешен заменик министер за правда.
Жаир Болсонаро во унгарската амбасада
Но, не само во случајот Груевски, унгарската влада обезбеди засолниште на политичар баран во неговата земја. Покрај поранешниот премиер на Македонија, ваквата заштита во средината на февруари ја искористи и поранешниот бразилски претседател Жаир Болсонаро, кој беше гонет од правосудниот систем за голем број кривични дела. Неколку дена претходно полицијата му го одзеде пасошот. Медиумите открија дека кратко време по губењето на пасошот, Болсонаро поминал две ноќи во унгарската амбасада.
За возврат, на почетокот на јуни, истражувачките новинари од веб-страницата Frontstory.pl објавија дека Даниел Обајтек, поранешниот шеф на „Орлен“, кој тогаш беше баран во Полска од страна на истражната комисија и обвинителството, престојувал во луксузен хотел во Будимпешта неколку месеци.
Контроверзни унгарски закони за бегалци
Во контекст на случајот Романовски и Груевски, потсетуваме на усвојувањето на контроверзните, исклучително строги прописи против бегалците во Унгарија и законот од 2018 година наречен „Стоп Сорос“ од страна на партијата Фидес.
Во 2018 година стапи на сила амандманот на унгарскиот устав, а измените се однесуваа и на Кривичниот законик, како и на законите за статус на бегалци и полиција. Промените претпоставуваа дека „странците не можат да се населат во Унгарија“ и дека граѓаните на другите земји – освен оние кои се предмет на слободно движење на луѓе во ЕУ – може да останат во Унгарија само врз основа на индивидуална согласност на властите.
Судот на ЕУ утврди дека овие одредби не се во согласност со правото на ЕУ, пишува полска „Република“.