Како командант на тајниот Корпус на Исламската револуционерна гарда (ИРГЦ), генералот Хосеин Салами беше еден од најмоќните луѓе во Иран. Тој ги водеше најмоќните вооружени сили во земјата и директно му одговараше на врховниот лидер ајатолахот Али Хамнеи.
Тој беше убиен утрово во израелските воздушни напади како дел од операцијата „Rising Lion“, која е насочена кон нуклеарната програма на Иран и врвните воени команданти.
Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху рече дека операцијата ќе трае „неколку дена“.
Реакции на атентатот
Иранските државни медиуми објавија дека Салами е убиен во напад врз седиштето на ИРГЦ во главниот град Техеран. Неговата смрт, заедно со смртта на други високи воени функционери, би можела да го комплицира одговорот на Иран на израелските напади, велат аналитичарите.
„Без сомнение, генералот Хосеин Салами беше еден од најпочитуваните команданти на Исламската револуција – присутен на сите фронтови на научниот, културниот, безбедносниот и воениот џихад“, објави денес Револуционерната гарда.
„Во сите области, тој беше на првите линии – со искреност, мудрост и лојалност кон Врховниот лидер, бранејќи ги идеалите на револуцијата и иранскиот народ“, се вели во соопштението.
Безбедносниот аналитичар на CNN, Бет Санер, рече дека отстранувањето на Салами е споредливо по важност со елиминацијата на претседателот на Здружениот штаб на вооружените сили на САД. „Можете да замислите како би реагирале Американците“, рече таа.
Издигнување на една од најмоќните позиции во земјата
Роден во 1960 година, тој е на чело на тајниот Корпус на Револуционерната гарда од 2019 година, според документите за санкции на САД. ИРГЦ е основана по револуцијата на земјата во 1979 година.
Таа позиција му даде контрола врз еден од најмоќните инструменти на иранската држава – сила која одигра клучна улога во сузбивањето на домашните протести и проширувањето на иранското влијание во странство. Исто така, го направи еден од највлијателните луѓе во земјата, а како командант на најмоќната воена гранка на Иран, тој директно му известува на Врховниот лидер на Иран, Хамнеи.
ИРГЦ има своја разузнавачка служба, морнарица, воздухопловни сили и кибер-единица, а се проценува дека има до 200.000 војници под своја команда. Исто така, ја надгледува иранската програма за балистички ракети, која Салами интензивно ја развиваше додека беше началник на Гардата.
Во 2019 година, тој рече дека балистичките ракети за ИРГЦ се „начин да се заврши приказната за американските носачи на авиони“.
Улога во регионалните конфликти
Аналитичарите велат дека ИРГЦ финансира и поддржува широка мрежа на милиции низ регионот, кои ги користи за напад врз американските и другите сили на Блискиот Исток. Се верува дека ги снабдува и јеменските Хути со оружје и логистика, овозможувајќи им да напаѓаат меѓународен превоз во Црвеното Море и да лансираат ракети и беспилотни летала кон Израел.
Салами беше началник на ИРГЦ кога Иран лансираше стотици беспилотни летала и ракети кон Израел во април и октомври минатата година, во првите директни напади на Иран врз израелска територија.
Во јануари оваа година, снимките објавени од иранските државни медиуми го покажуваат Салами како обиколува подземен воен комплекс за кој се вели дека играл улога во нападите. Носејќи воена униформа и кратка брада, тој им отпоздравуваше на војниците и одеше преку американските и израелските знамиња нацртани на подот.
Во тоа време, полуофицијалната новинска агенција „Мехр“ објави дека комплексот произведува „нови специјални ракети“.
Аналитичарот на CNN, Брет Мекгурк, поранешен координатор за Блискиот Исток во администрацијата на Бајден, рече дека смртта на Салами и други високи команданти може значително да го забави одговорот на Иран на израелските напади.
Во изјавата со која се потврдува смртта на Салами, ИРГЦ рече дека командната структура и сите гранки на војската се „целосно подготвени за решителен и жесток одговор“.
Имал големо влијание
Салами беше и на чело на ИРГЦ во јануари 2020 година, кога иранските сили случајно соборија украински патнички авион кратко по полетувањето од Техеран, при што загинаа сите 176 лица во него. Според новинската агенција „Мехр“, командантот кој ја испали ракетата Тор М1 беше осуден на 13 години затвор. Потоа Салами јавно се извини и побара прошка.
Освен што е најмоќната воена фигура во земјата, Салами имаше големо влијание и врз внатрешната политика и економија на Иран.
Револуционерната гарда контролира или поседува интереси во градежниот сектор, телекомуникациите, автомобилската индустрија и енергетиката – и внатре и надвор од земјата.
За време на големите протести во 2022 година, кои избувнаа по смртта на 22-годишната Махса Амини во притвор на таканаречената полиција за морал, Салами им се закани на младите луѓе да се повлечат од улиците.
„Денес е последниот ден од немирите. Не излегувајте повеќе на улиците. Што сакате од овој народ?“, рече тој во тоа време.