Ден откако Израел го нападна Иран минатиот петок, товарен авион полета од Кина. Следниот ден, друг полета од крајбрежен град. Во понеделник, уште еден, овој пат од Шангај. Три лета за три дена.
Записите од летот покажуваат дека сите авиони летале на запад по северна Кина, преминале во Казахстан, потоа влегле во Узбекистан и Туркменистан – а потоа исчезнале од радарот во близина на Иран, објавува „Телеграф“.
Дополнително на сомнежот е фактот дека плановите за летот навеле пристаниште во Луксембург како нивна крајна дестинација, иако авионите никогаш не влегле во европскиот воздушен простор.
Покренати се загрижености за тоа што Кина би можела да испраќа до Иран додека се бори со израелско-палестинскиот конфликт.
Експертите за воздухопловство предупредуваат дека типот на авиони што се користат – товарни авиони „Боинг 747“ – обично се користи за транспорт на воена опрема и оружје и за договори меѓу државите.
„Овие видови товари не можат а да не предизвикаат интерес, токму поради очекувањето дека Кина би можела да му помогне на Иран“, рече Андреа Гисели, предавач на Универзитетот во Ексетер и експерт за односите на Кина со Блискиот Исток и Северна Африка.
Кина и Иран се стратешки партнери
Кина и Иран се стратешки партнери, поврзани првенствено со нивното спротивставување на поредокот предводен од САД и нивната посветеност на нова, „мултиполарна“ фаза во глобалната дипломатија.
Иран е исто така еден од клучните снабдувачи со енергија на Кина – снабдува до два милиони барели нафта дневно – па затоа не е изненадувачки што Пекинг можеби бара начини за стабилизирање на Исламската Република.
„Падот на сегашниот режим би бил сериозен удар и би предизвикал голема нестабилност на Блискиот Исток, што на крајот би ги загрозило енергетските и економските интереси на Кина“, рече Гисели.
„Покрај тоа, веројатно има многумина во Иран кои очекуваат некаков вид помош од Кина.“
Кина претходно не беше свесна за меѓународната осуда – на пример, му испрати на Иран илјадници тони материјал за балистички ракети што би можел да се користи во развојот на нуклеарно оружје.
Пекинг претпазлив, но можноста за испораки останува отворена
И покрај сè, експертите веруваат дека Кина во моментов дејствува многу претпазливо.
Отвореното мешање во израелско-иранскиот конфликт би можело да ги загрози обидите на Кина да ги стабилизира односите со САД, најголемиот сојузник на Израел. Пекинг сè уште се опоравува од трговска војна со висок ризик со Вашингтон.
„Присуството на кинеска воена опрема би го направило тоа невозможно, особено затоа што веќе има гласови во САД кои сакаат да влезат во војната за да, меѓу другото, ја потиснат Кина“, рече Гисели.
Иако „веројатноста Кина отворено да испраќа одбранбени системи во Иран останува ниска“, можноста „не смее да се исклучи и мора внимателно да се следи“, рече Тувија Геринг, експерт за Кина и Блискиот Исток во Израелскиот институт за студии за национална безбедност.
Скриени рути и „матен“ товар
Без независни инспекции, невозможно е со сигурност да се знае што носеле авионите. На последователните летови, некои авиони полетале од близина на границата меѓу Иран и Туркменистан, а потоа се пренасочиле на радарот кон Луксембург, според јавно достапните податоци.
„Карголукс“, авиокомпанијата со седиште во Луксембург која ги управуваше летовите, изјави дека нејзините авиони не го користеле иранскиот воздушен простор, но не одговори на прашањата за содржината на товарот.
Манифестите на товарот не се јавно достапни и иако опасните материи или специјалниот товар мора да се пријават на операторот и агентите, информациите можат да бидат неточни или намерно погрешни.
Кина се обиде да скрие оружје во комерцијални товарни пратки и претходно – на пример, делови од дронови беа означени како делови од ветерни турбини, според пратките пресретнати од европските власти.
Истрагата на „Телеграф“ минатата година откри дека Кина се обидела да испрати дронови во вредност од милијарда долари во Либија, скриени преку мрежа од параван компании во Велика Британија, Тунис и Египет – во замена за сурова нафта.