Владејачката коалиција во Бугарија подготвува уште една законска промена што би отворила врата за национализација на средствата на Лукоил во земјата, продлабочувајќи го веќе контроверзниот процес што се одвива под интензивен надзор од санкциите на САД и Велика Британија.
Помеѓу првото и второто читање на државниот буџет за 2026 година, пратениците од четирите владејачки партии поднесоа предлог за зголемување на горната граница за државните гаранции следната година за 2 милијарди евра – од 3,8 милијарди евра на 5,8 милијарди евра. Авторите не дадоа никакво образложение, но вториот амандман што го поднесоа јасно го открива мотивот: дополнителните гаранции би ѝ овозможиле на државната Бугарска банка за развој (БДБ) да обезбеди финансирање за стекнување средства или акции во бугарските подружници на Лукоил, објави Seebiz.eu.
Овој потег следува по претходните законски измени што му дадоа на специјалниот комерцијален администратор назначен од државата во четири бугарски компании на Лукоил – шефот на Националната агенција за приходи, Румен Спецов – овластување да спроведува трансакции за продажба без административен или судски надзор. Новиот предлог за буџет сега гарантира дека државата има финансиски средства да дејствува според тие овластувања.
Доколку биде одобрен, износот на гаранции што ѝ се достапни на БДБ во случај да позајми од други финансиски институции би достигнал 3,728 милијарди евра, во споредба со 1,728 милијарди евра одобрени во првото читање и првично наменети за националната програма за реконструкција на домувањето и планот за инвестиции на општините. Проширениот мандат би ѝ овозможил на банката да учествува, „доколку е потребно“, во потенцијални зделки за стекнување средства за санкционираната руска нафтена група.
Иако државните гаранции не се сметаат за јавен долг, тие претставуваат условни обврски што мора да се исполнат доколку заемопримачот не е во можност да ги врати. Порано оваа година, владата инјектира 4 милијарди лева (2,05 милијарди евра) во капиталот на БДБ – средства позајмени на меѓународните пазари и вратени од даночните обврзници. Министерката за финансии Теменужа Петкова инсистираше дека парите ќе ги поддржат приоритетните сектори како што се водоводната инфраструктура, одбраната, енергетската ефикасност и индустриските зони.
Фото: Фејсбук
Ивајло Мирчев, копретседател на опозициската Демократска Бугарија, за јавното радио изјави дека зголемувањето од 2 милијарди евра, во комбинација со постојните средства во БДБ, им дава на владејачките партии „околу 7 милијарди лева (3,58 милијарди евра) за купување на рафинеријата“.
„Многу пати предупредивме дека постои опасност оние што моментално владеат со земјата – ГЕРБ и ДПС – Нов почеток на Делјан Пеевски, санкционирана од САД и Велика Британија – да се обидат да го купат Лукоил“, рече тој. „Тоа нема економска смисла и е исклучително лоша идеја. Единственото нешто што може да донесе е повеќе корупција“.
Мирчев нагласи дека опозицијата ќе се спротивстави на иницијативата, но призна дека „Пеевски има мнозинство од 135 пратеници (од 240) и тие немаат проблем да гласаат што сакаат“.
Домашниот политички спор се развива додека Бугарија се подготвува да побара второ ослободување од САД за подружниците на Лукоил во април. Премиерот Росен Жељазков минатата недела изјави дека Вашингтон очекува континуирани докази дека Софија може да обезбеди активностите на санкционираниот субјект да останат во согласност со прописите во текот на следниот шестмесечен циклус.
Министерството за финансии на САД (OFAC) неодамна издаде шестмесечна општа лиценца со која се дозволуваат трансакции со неколку субјекти на Лукоил во Бугарија, додека Велика Британија додели паралелна посебна лиценца со важност до февруари. И двете лиценци доаѓаат со строги ограничувања и исклучуваат работење со други подружници на Лукоил, освен ако не е посебно дозволено.
Во овој контекст, владата го назначи Румен Спецов за специјален комерцијален директор на четири бугарски компании на Лукоил. Министерот за економија Петар Дилов го бранеше изборот, наведувајќи го „професионализмот“ на Спецов и „довербата меѓу меѓународните партнери“. Сепак, неговото назначување предизвика критики од експертите поради минатите контроверзии и прашања за тоа дали тој го исполнува законскиот услов за петгодишно искуство во активности поврзани со нафта и нафтени производи.
Владата дополнително ги ескалираше тензиите со брзање со амандмани што му даваат на специјалниот директор широки дискрециони овластувања, заштитени од административен или судски надзор. Претседателот Румен Радев стави вето на законот, но тој брзо беше поништен од парламентот.
Адвокатот за човекови права Михаил Екимџиев шпекулира дека забрзаната постапка укажува на намера да се „заплени Лукоил, да се присвои неговиот имот, а потоа сите Бугари да платат кога руската компанија ќе добие арбитражни спорови“. Тој предупреди дека законот го крши Уставот, Европската конвенција за човекови права и други меѓународни правни инструменти, изразувајќи загриженост дека санкционираната политичка фигура Делјан Пеевски на крајот би можела да ја преземе контролата врз Лукоил, објави Seebiz.eu.