Стабилизирањето на состојбата со дупката во буџетот на Фондот за пензиско и инвалидско осигурување (ПИОМ) бара внимателен и интегриран пристап, кој вклучува мерки на краток, среден и долг рок. Еве неколку стратегии што би можеле да се применат:
1. Зголемување на приходите на Фондот
Зголемување на вработеноста: Поддршка на создавање нови работни места, особено во формалниот сектор, со цел зголемување на бројот на придонесувачи.
Намалување на сивата економија: Строги контроли и стимули за формализирање на неформалните работни места, со што ќе се зголемат придонесите.
Зголемување на придонесите: Ако е можно, постепено зголемување на стапките на придонеси, но внимателно за да не се оптовари дополнително приватниот сектор.
Државна поддршка: Обезбедување субвенции од буџетот за покривање на дефицитот додека не се спроведат структурните реформи.
2. Оптимизација на расходите
Подобрување на контролата: Намалување на злоупотребите, како фиктивни пензии или други нерегуларности.
Прераспределба на средства: Преглед на привилегираните пензии и нивна евентуална рационализација, каде што е оправдано.
Ограничување на растот на пензиите: Воведување формули за раст на пензиите кои ќе бидат одржливи во однос на реалните приходи на Фондот.
3. Реформа на пензискиот систем
Пренасочување кон втор и трет столб: Поттикнување на граѓаните да инвестираат во приватни пензиски фондови (втор и трет столб) за намалување на товарот врз државниот фонд.
Постепено зголемување на старосната граница за пензионирање: Врз основа на демографските трендови и животниот век.
Редефинирање на формулите за пензии: Воведување формули кои ќе одразуваат праведен и одржлив однос помеѓу придонесите и пензиите.
4. Поттикнување на економски раст
Развој на економијата: Поголем економски раст носи повеќе работни места и повисоки плати, што директно придонесува за зголемени приходи на Фондот.
Поддршка на младите: Задржување на младите во земјата преку подобри работни услови, што ќе го намали одливот на работна сила и придонесувачи.
5. Јавна едукација и транспарентност
Јавна свест: Кампањи за подигање на свеста за важноста на придонесите и нивното влијание врз пензионерите.
Транспарентност: Редовно информирање на јавноста за финансиската состојба на Фондот за да се зголеми довербата.
Долгорочна стратегија
Фокусот треба да биде на создавање економски модел што ќе биде отпорен на демографските предизвици, како стареење на населението и намалување на работоспособното население. Ова вклучува модернизација на образованието, здравството и пазарот на труд.
Доколку се применат овие мерки координирано, состојбата со буџетот на ПИОМ може да се стабилизира и да се создадат основи за долгорочна одржливост.
Извор: ChatGPT