Одговорот на прашањето за тоа која влада била најкорумпирана во Македонија од независноста до 2025 година е комплексен и бара внимателна анализа, бидејќи корупцијата е системски проблем кој не може едноставно да се припише на една партија без разгледување на контекстот, доказите и различните периоди на владеење.
И ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ имале периоди на власт во изминатите три децении, и двете партии се соочиле со обвинувања за корупција, но нема консензус или дефинитивен доказ кој би посочил една влада како „најкорумпирана“ без да се впуштиме во шпекулации или пристрасност.
### Анализа на владеењето на двете партии:
1. **ВМРО-ДПМНЕ (1998–2002, 2006–2016, 2024–денес)**:
– **Период 2006–2016 (владеење на Никола Груевски)**: Овој период е често критикуван за високо ниво на корупција, особено поради обвинувањата за злоупотреба на власта, контрола врз медиумите и судството, како и скандалот со прислушувањето („бомбите“ објавени од СДСМ во 2015). Извештаите на меѓународни организации, како Транспаренси Интернешнал, укажуваат на пад на Македонија на Индексот за перцепција на корупцијата за време на ова владеење. Проектот „Скопје 2014“ беше критикуван за нетранспарентно трошење на стотици милиони евра, а дел од функционерите на ВМРО-ДПМНЕ беа обвинети за корупција по промената на власта во 2017 година. Сепак, дел од овие случаи останаа нерешени или беа оспорувани како политички мотивирани.
– **Обвинувања од опозицијата**: СДСМ и други партии тврдеа дека ВМРО-ДПМНЕ создала систем на „заробена држава“, каде корупцијата била институционализирана. Ова беше поддржано и од извештаи на ЕУ и САД, кои повикуваа на реформи во судството и борбата против корупцијата.
– **Период 2024–2025**: Актуелната влада предводена од ВМРО-ДПМНЕ е на власт кратко време, но веќе се соочува со обвинувања од опозицијата за нетранспарентност, особено во врска со анкетните листови за имот на функционерите и наводни скандали со тендери. Левица, на пример, ја критикуваше ВМРО-ДПМНЕ за „флагрантно потценување на законските обврски“ во врска со пријавувањето на имотот.
2. **СДСМ (1992–1998, 2002–2006, 2017–2024)**:
– **Период 1992–1998 (владеење на Бранко Црвенковски)**: Во раните години на независноста, СДСМ беше критикувана за корупција поврзана со приватизацијата на државните претпријатија, каде многу фабрики беа продадени по ниски цени на блиски соработници. Овој процес остави траен впечаток за корупција кај дел од јавноста, иако конкретни судски пресуди за високи функционери беа ретки.
– **Период 2017–2024 (владеење на Зоран Заев и Димитар Ковачевски)**: По доаѓањето на власт во 2017 година, СДСМ ветуваше решителна борба против корупцијата, но беше критикувана за недостиг на резултати. Скандали како „Рекет“ (2019), каде беше вмешана специјалната обвинителка Катица Јанева, фрлија сенка врз ветувањата за правда. ВМРО-ДПМНЕ, како опозиција, тврдеше дека СДСМ го продолжува криминалот и корупцијата, особено во здравството за време на ковид-кризата и во енергетскиот сектор (на пример, обвинувањата за РЕК Битола). Извештајот на Транспаренси Интернешнал за 2024 година покажа пад на Македонија на Индексот за перцепција на корупцијата, што делумно се припишува на слабостите во владеењето на правото за време на власта на СДСМ.
– **Обвинувања од опозицијата**: ВМРО-ДПМНЕ често ја обвинуваше СДСМ за „симбол на криминал и корупција“, тврдејќи дека нивното владеење било обележано со организиран криминал во секоја област каде што имало ревизија.
Споредба и контекст:
– **Индекс на перцепција на корупцијата (Транспаренси Интернешнал)**: Македонија бележи флуктуации во рангирањето. На пример, во 2014 година (за време на ВМРО-ДПМНЕ) беше на 64-то место, додека во 2024 година (за време на СДСМ) падна на 88-мо место, што укажува на влошување на перцепцијата за корупција. Сепак, овие индекси мерат перцепција, а не нужно реални докази, па мора да се земат со резерва.[]
– **Системски проблем**: И двете партии се обвинети за клиентелизам, непотизам и злоупотреба на државни ресурси. Корупцијата во Македонија често се поврзува со слабите институции, недоволната независност на судството и притисоците врз медиумите, што се константи низ различни влади.
– **Судски случаи**: Иако имаше обвиненија против функционери од двете партии, многу случаи останаа нерешени или беа перципирани како политички мотивирани. На пример, по 2017 година, дел од обвиненијата против поранешни функционери на ВМРО-ДПМНЕ не резултираа со правосилни пресуди, додека СДСМ се соочи со критики за селективна правда.
Заклучок:
Нема доволно објективни и сеопфатни докази за да се прогласи една влада (на ВМРО-ДПМНЕ или СДСМ) како „најкорумпирана“ од независноста до 2025 година. Корупцијата е длабоко вградена во македонскиот политички систем и се манифестира различно во зависност од периодот и контекстот. Периодот 2006–2016 на ВМРО-ДПМНЕ е често истакнуван како особено проблематичен поради обвинувањата за „заробена држава“, но и владеењето на СДСМ, особено 2017–2024, не успеа значително да ја намали корупцијата, а во некои случаи беше поврзано со нови скандали.
За подлабока анализа, потребни се конкретни податоци за судски пресуди, финансиски ревизии и независни извештаи, но такви сеопфатни податоци често не се јавно достапни или се предмет на политичка манипулација. Мое мислење е дека фокусот не треба да биде само на партиите, туку на системските реформи потребни за спречување на корупцијата, без оглед кој е на власт.
Извор: GrokAI