Во извештајот на Амнести интернешенел се наведува дека полицијата и разузнавачките служби во Србија користат мобилни форензички алатки и претходно непознат шпионски софтвер за незаконско следење на новинари, екологисти и активисти за граѓански права.
Според извештајот, мобилните алатки за форензика од израелската компанија „Cellebrite“ се користат за отклучување и извлекување податоци од мобилни уреди на поединци, кои се заразени со новиот шпионски софтвер на Андроид, „NoviSpy“.
„Српските власти користат технологија за надзор и тактики за дигитална репресија како инструменти за поширока државна контрола и репресија насочени против граѓанското општество“, вели Динушика Дисанајаке од Амнести интернешнал.
Дисанајаке, заменик-регионален директор на Амнести за Европа, рече дека извештајот покажува како производите на Cellebrite, кои ги користат полицијата и разузнавачките служби ширум светот, можат да претставуваат „огромна опасност“ за активистите „кога се користат надвор од строга законска контрола“, пренесува „Индекс“.
Алатките на Cellebrite ви дозволуваат да извлечете податоци од низа уреди, вклучително и поновите мобилни телефони со Андроид и Ајфон, и може да ги отклучите без пристап до лозинката на уредот. NoviSpy, иако технички помалку напреден од високо инвазивниот шпионски софтвер како што е „Pegasus“, сепак им дозволува на српските власти да снимаат чувствителни лични податоци од насочен мобилен телефон и овозможува далечинско активирање на микрофонот или камерата на мобилниот телефон.
Извештајот документира како српските власти користеле алатки од израелска компанија за да ги отклучат мобилните телефони на новинарите и активистите пред да ги заразат со шпионски софтвер, вклучително – во најмалку два наврати – за време на полициски разговори.
Српскиот истражувачки новинар Славиша Миланов бил накратко приведен од миланската полиција во февруари годинава под изговор за возачки испит во пијана состојба. Телефонот со систем Андроид му бил исклучен кога го предал и никогаш не му била побарана лозинката.
По ослободувањето, Славиша забележал дека било манипулиран со мобилниот телефон, а кој претходен бил оставен во полициската станица. Анализата на Амнести покажла дека мобилниот телефон е отклучен и дека „NoviSpy“ е инсталиран. Пронајдени се и форензички докази кои покажуваат дека алатките Cellebrite биле користени за отклучување на мобилниот телефон на еколошкиот активист Никола Ристиќ, кој потоа исто така бил засегнат поради „NoviSpy“.
„Амнести ѝ го припишува шпионскиот софтвер NoviSpy со голема доверба на Српската безбедносна информативна агенција (БИА)“, рекол Цеарбајл, шеф на безбедносната лабораторија на Амнести.
Амнести потврди дека ги информирала Aндроид и Гугл за „NoviSpy“ пред објавувањето на извештајот и дека шпионскиот софтвер е отстранет од погодените уреди со Андроид. „Гугл“, исто така, испратил предупредувања за „напад поддржан од владата“ до можни цели, се вели во соопштението.
Активистите цел на шпионски софтвер признаа дека се трауматизирани. „Ова е неверојатно ефикасен начин целосно да се обесхрабри комуникацијата меѓу луѓето. Сè што ќе кажете може да се искористи против вас, што ве парализира и на личен и на професионален план“, рекол еден активист кој сакал да остане анонимен.
„Cellebrite“ не одговори ниту го коментираше извештајот, кој беше испратен пред објавувањето, забележуваат од Амнести. Српските власти, исто така, не одговориле на барањата за коментар. За време на истражувачкиот процес, израелската компанија испрати кратка реакција на Амнести во која се наведува дека не обезбедува технологија за сајбер надзор или шпионски софтвер.