Најголемо странско пропагандно влијание што се шири во Србија видовме во примерите на дезинформации за војната во Украина, дезинформации за протестите и виновниците на протестите на кои бевме сведоци во последните две и пол години, потоа преку целосно скриени агенди на локалните таблоиди поради хроничниот недостаток на медиумски плурализам до кампањи против новинарите и медиумските работници. Зад се е потписот на Русија, пишува Демостат.
Анатомијата на руското влијание во срспкиот информативен и медиумски простор е многу сложена. Добар пример за тоа како медиумите се идеална алатка за манипулирање со нив за пропагандни цели на трета земја се руските државни медиуми, кои продолжуваат со својата работа во Србија и покрај препораките на ЕУ за воведување и примена на санкции против Русија на медиумски и информативен простор, наведува Демостат.
Руските медиуми, кои се државни, поради што се директно финансирани од руската влада под чија контрола се, продолжуваат да шират кампања која им служи на интересите на Кремљ, но и дека преку нивната непречена работа на територијата на Србија имаат големо влијание врз јавното мислење на Босна и Херцеговина, односно на Република Српска и Црна Гора, бидејќи кампањите за дезинформации се прелеваат и на овие простори и се добива регионален карактер.
Самото постоење на руската државна телевизија Russia Today (Русија Дaнас) на српски јазик преку порталот РТ Балкан одамна стана проблематично и сомнително, откако ЕУ ја санкционираше работата на оваа телевизија од март 2022 година. Имајќи предвид дека оттогаш работите не се променија, Репортери без граници уште еднаш апелираа до Европската унија да реагира и да побара одговорност од Србија.
Сепак, иако непречено продолжуваат со работа, влијанието на руските државни медиуми кои работат во Србија не е претерано големо на медиумската сцена и е неспоредливо помало во споредба со проруската пропаганда на домашните национални фреквенции.
Фактот што овие и речиси сите национални фреквенции се главниот канал на (про)руската пропаганда, конкретно, што скоро сите национални фреквенции се злоупотребуваат за цели на пропаганда на странска држава, ја претставува специфичноста на Србија во однос на сите други европски земји, со исклучок на можеби само Белорусија.
Националните фреквенции се неизмерно поефикасни во она што го прават од кој било руски државен медиум што работи во Србија.
Свеж и ефективен пример за тоа можевме да забележиме во контекст на овогодинешните избори во САД на една од телевизиите со национална фреквенција, каде директно се емитува програмата на РТ на руската државна телевизија, со титлови на српски јазик, со коментар во студиото во прајмтајм секоја вечер од 20 до 22 часот.
Според резултатите од двегодишниот мониторинг спроведен од Демостат, програмата на јавниот сервис Радио-телевизија на Србија (РТС) во своите вести покажува дека ја фаворизира Русија на софистициран начин, без отворена пропаганда и секако без говор на омраза, но со јасна пристрасност.
Во информативната програма се промовираат афирмативни прилози во корист на Москва, додека новинарите на РТС дури по извесно време од почетокот на војната во Украина почнаа повремено да го користат терминот агресија, со забележително фаворизирање на руската страна во војната во Украина. Софистицираната проруска пропаганда не е резервирана само за информативните програми. Во културната и едукативната програма на јавниот медиумски сервис се препознава софистицирана проруска пропаганда, која се одразува преку руски серии, филмови во ударниот термин за викенди во 21 часот, како и преку теми поврзани со Русија од Втората светска војна, пишува Демостат.
Социјалните мрежи се најдоа во фокусот како главно бојно поле за странски влијанија.
Ова беше основа и за покренување на операцијата со интересното име „Портал Комбат“, како што јави Радио Слободна Европа. Но тоа не е уште една видео игра, ова е руска игра на големо, операција за дезинформација чија цел е да ја прошири својата мрежа на сајтови кои ќе носат наратив диктиран од Кремљ.
Заедничкото име за сите сајтови е зборот правда. Доволно иронично, би рекол некој. Особено ако се земе предвид значењето на зборот правда на рускиот јазик – вистина.
А каде што има веб-страници на руска „Правда“, има и социјални мрежи и акции преку таканареченото јато ботови, за што Демостат пишуваше во една своја анализа. Содржините кои овие сајтови ги пласираат организирано, брзо и ефикасно, внимателно осмислени, се споделуваат на социјалните мрежи, од кои водечка е активноста на апликацијата Телеграм. Главната задача е да се цитираат и да се пренесат што повеќе наративи преку „Правда“ преку каналите на Телеграм.
Сето тоа го разоткри француската агенција ВИГИНУМ (VIGINUM), основана во јули 2021 година од Владата на Франција, која е задолжена за следење и заштита од странско дигитално влијание. Оваа агенција практично се бори против кибер напади, дезинформации и лажни вести на највисоко државно ниво.
При спроведувањето на истрагата за оваа операција, ВИГИНУМ ја истакна клучната улога на руската компанија ТајгерВеб (TigerWeb) со седиште на Крим во креирањето и администрацијата на веб-страниците од мрежата „Портал Комбат“. Основана во 2015 година, ТајгерВеб е компанија за развој на веб-страници чиј основач, Евгениј Шевченко, развива и одржува веб-страници од 2013 година. ВИГИНУМ, исто така, забележа дека некои оперативни методи и содржини дистрибуирани преку оваа мрежа имаат многу сличности со мрежата Инфорос, која е под санкции на ЕУ од јули 2023 година, што го оправдува единствениот заклучок – дека ТајгерВеб е давател на услуги за руските оператори на влијание.
На крајот, кога ќе ја повлечеме линијата, можеме да заклучиме дека преку манипулација и инструментализација на речиси сите национални фреквенции, руското пропагандно влијание трајно се обидува да го обликува јавното мислење, да го дестабилизира политичкиот систем, да влијае на перцепцијата на граѓаните за сите важни геополитички прашања и да диктира трендови. Ваквото странско влијание преку постојана и сеприсутна пропаганда не само што ги загрозува демократските процеси, туку има долгорочни негативни последици за стабилноста и безбедноста на нашето општество. Токму поради оваа причина, неопходно е нон-стоп да се работи на подигнување на свеста за важноста на борбата против дезинформациите, но и на зајакнување на капацитетите на политичките и општествените институции за превенција и реакција на вакви и други странски влијанија.