Европската монетарна револуција добива на интензитет. Иако сè уште носиме банкноти и монети во џебовите, Европската централна банка (ЕЦБ) подготвува длабока трансформација на платниот систем. Дигиталното евро, амбициозен проект започнат уште во 2021 година, наскоро би можел да стане реалност и фундаментално да ги промени нашите секојдневни навики.
Иницијативата доаѓа во време кога дигиталните пари ја истиснуваат готовината низ целиот свет. Од пандемијата, употребата на готовина во Европа драстично се намалува, а ЕЦБ ја користи оваа промена во однесувањето на потрошувачите како основа за развој на официјална дигитална верзија на еврото.
За разлика од PayPal или апликациите на комерцијалните банки, дигиталното евро би го издавала исклучиво Европската централна банка, што би ја гарантирало неговата вредност и стабилност. Тоа нема веднаш да ги замени физичките пари, туку ќе постои заедно со нив, како одговор на намалената употреба на готовина, подемот на криптовалутите како биткоинот и развојот на дигиталните валути во други големи економии – особено Кина, со нејзиниот дигитален јуан.
Како ќе изгледа дигиталното евро?
Дигиталното евро ќе биде јавна валута – како сегашните банкноти евра – но исклучиво во електронска форма. Ќе се базира на безбедна технологија што овозможува моментални трансакции низ целата еврозона. Техничките детали моментално се финализираат, а воведувањето се планира постепено.
Воведувањето на дигиталното евро е дел од поширока стратегија за зачувување на монетарниот суверенитет на ЕУ. Европската Унија сака да ја зајакне својата финансиска независност и да го модернизира својот монетарен систем во позадина на доминацијата на американските и азиските технолошки гиганти во областа на електронските плаќања.
Што им носи дигиталното евро на граѓаните и на економијата?
Се очекува дигиталното евро да ги поедностави секојдневните плаќања. Наместо да вадите картичка или да запомните ПИН, ќе биде доволно да платите за кафе преку телефон – брзо и безбедно, со биометриска автентикација.
Друга клучна предност е прекуграничната употреба – дигиталното евро ќе работи исто во Париз, Берлин и Мадрид, без дополнителни трошоци или одложувања. Трансферите меѓу европските земји ќе се обработуваат моментално, додека денес може да потраат неколку дена.
За трговците и претприемачите, новата валута би можела да значи значително пониски трошоци за трансакции. Таксите што моментално ги наплаќаат банките и давателите на услуги за плаќање ќе бидат намалени, што особено ќе им користи на малите и средните претпријатија.
Друга важна предност е достапноста. Околу 5% од Европејците немаат традиционална банкарска сметка. Дигиталното евро би им овозможило полесен пристап до основни финансиски услуги – сè што им треба е паметен телефон.
За разлика од волатилните криптовалути како биткоинот, дигиталното евро ќе одржи стабилност на вредноста, еднаква на постојните банкноти во евра, благодарение на гаранцијата на ЕЦБ.
Приватност и безбедност во дигиталната ера
ЕЦБ нагласува дека заштитата на приватноста ќе биде во срцето на развојот на дигиталното евро. За мали секојдневни трансакции, можно е да се одржи слично ниво на анонимност како кај плаќањата во готово.
Системот ќе прави разлика помеѓу видовите трансакции – за помали износи ќе има помалку контроли, додека за поголемите трансакции ќе бидат потребни дополнителни проверки, со цел да се спречи перење пари и финансирање на нелегални активности.
Европските институции сакаат да спречат прекумерен надзор врз навиките на потрошувачите, балансирајќи ја безбедноста и заштитата на личните податоци. За разлика од приватните системи за плаќање кои често монетизираат кориснички податоци, дигиталното евро ќе биде дизајнирано да ја минимизира комерцијалната употреба на информациите за трансакциите.
На овој начин, Европа би можела да понуди алтернатива на технолошките гиганти чија употреба на податоци често е предмет на критики, со тоа што ќе ја стави заштитата на приватноста во сржта на својот монетарен модел.
Дигиталната валута ја менува иднината на Европа
Како што се приближуваме кон 2026 година, сè поизвесно е дека готовината ќе стане минато. Дигиталното евро го претставува одговорот на Европа на глобалната транзиција кон безготовинско општество – систем кој треба да биде побрз, побезбеден и поинклузивен.
Успехот на проектот ќе зависи од способноста за усогласување на технолошките иновации со зачувувањето на основните граѓански слободи. Со оваа дигитална револуција, Европската Унија има можност да постави стандарди за финансиската иднина на целиот континент.