Емисиите на стакленички гасови во областа на енергетиката се зголемија за 1,1 отсто на 37,4 милијарди тони во 2023 година, објави ИЕА. Од крајот на Втората светска војна, пад е забележан само седум пати, за време на рецесии: 1949, 1980, 1981, 1982, 2009, 2015 и 2020 година.
Оваа организација 40 отсто од минатогодишниот скок го препиша на екстремно силните суши, а поради тоа хидроцентралите работеле помалку. Од друга страна, посочуваат дека соларните и ветерните електрани, електричните возила и другите технологии се одговорни за тоа што емисиите се зголемиле помалку од претходната година, бидејќи се зголемил севкупниот раст на побарувачката на енергија.
Од 2019 година, производството на чиста енергија спречи две третини од можното зголемување на емисиите
Зголемувањето на емисиите на CO2 во изминатите пет години ќе беше три пати поголемо доколку немаше чисти технологии во енергетскиот сектор, покажа годишниот извештај. Годишното количество на емитирани стакленички гасови се зголеми за 900 милиони тони од 2019 до 2023 година. Во развиените економии е забележан најголем пад досега, а на најниско ниво во последните педесет години. Авторите напишаа дека тоа се должи на постепеното намалување и елиминација на употребата на јаглен.
Емисиите во развиените економии се намалени главно поради силниот раст на производството на енергија од обновливи извори, преминувањето од јаглен на гас, подобрувањето на енергетската ефикасност и слабеењето на индустриското производство. Минатата година, изворите со ниска содржина на јаглерод, како што се обновливите и нуклеарната енергија, за прв пат учествуваа со повеќе од половина од производството на електрична енергија.
„Транзицијата кон чисти извори на енергија помина низа стрес тестови во последните пет години – и ја покажа својата упорност. И пандемијата и енергетската криза и геополитичката нестабилност можеа да ги попречат напорите за изградба на почисти и побезбедни енергетски системи.
Наместо тоа, бевме сведоци на спротивното во многу економии“, рече извршниот директор на ИЕА, Фатих Бирол.
Воведувањето фарми со ветерници и фотоволтаична технологија во електроенергетските системи ширум светот од 2019 година ја замени годишната потрошувачка на јаглен на Индија и Индонезија заедно – и ја намали побарувачката за природен гас за износот што Русија го извезуваше во Европската унија пред војната, се вели во извештајот.
Земјата ќе продолжи да се загрева барем додека не се елиминираат сите нето емисии
Сепак, концентрацијата на гасови со ефект на стаклена градина во атмосферата сè уште постојано се зголемува, со што се забрзуваат климатските промени. На CO2 му требаат векови, па дури и илјадници години за да се распадне. Метанот опстојува само неколку децении, но неговиот таканаречен потенцијал за глобално затоплување, кој се пресметува за стогодишен период, е и до 30 пати поголем од CO2.
Количината на јаглерод диоксид во атмосферата достигна рекордни 424 делови на милион во мај, кога вообичаено го достигнува врвот во календарската година. Движечкиот дванаесетмесечен просек во декември беше 419 на милион, што е за 2,4 делови повисоко од претходната година.
Просечната глобална температура го собори претходниот рекорд за секој месец од мај 2023 година. Што се однесува до температурата на морето, трендот е многу сличен. Така се намалува количината на мраз и покривањето на водата и копното.
Коперник, или C3S, агенцијата за климатски промени на ЕУ, рече дека јануари ги одбележа првите 12 месеци кога просечната глобална температура остана за повеќе од 1,5 степени Целзиусови над прединдустриското референтно ниво. Таа цел е од Парискиот договор од 2015 година. Таа е поставена за 2100 година. Сега се чини дека тој бил премногу амбициозен и дека светските напори да се намалат нето емисиите на нула оттогаш пропаднале.
Теоретски, траекторијата може да го смени и преврти пречекорувањето пред крајот на целниот период. Но, секој дел од степен го зголемува ризикот од екстремни временски настани и исчезнување на бројни видови растенија и животни. Токму затоа, во пракса, за да се избегнат катастрофално лошите сценарија, нето емисиите не само што итно и значително би требало да се намалат, туку и што поскоро да станат негативни.