Како што се раздени во Брисел, се појави јасна формулација: постигнат е договор веднаш да се мобилизираат „значителни средства од ЕУ“ за „инфраструктура за управување со границите“. Со други зборови, да се финансира нова безбедносна опрема, камери и рефлектори по границите на Европа. А веројатно и – иако 27-те шефови на држави и влади не го кажаа тоа во својата завршна декларација – ѕидови и огради. „Ќе преземеме акција за зајакнување на нашите надворешни граници и спречување на илегалната миграција“, изјави претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лејен.Ова е пресвртница во миграциската политика на континентот.
Ова беше најважната тема на специјалниот самит на Европскиот совет, кој заврши околу три часот по полноќ во петокот: миграцијата. Бидејќи бројот на илегални преминувања на надворешните граници на ЕУ неодамна е поголем од кога било од 2016 година – годината на бегалската криза. На претходните средби лидерите постојано ја одложуваа темата. Нивните позиции премногу се разминуваа, а шансите за договор беа премали. Сега мораа да се справат со тоа бидејќи притисокот стануваше преголем, пренесе Die Welt.
Според агенцијата за управување со границите „Фронтекс“, 330.000 луѓе влегле „нелегално“ во ЕУ минатата година, често преку Медитеранот и Западен Балкан. Ова претставува зголемување од 64 отсто во споредба со 2021 година, што е далеку под рекордот поставен од 1,8 милиони мигранти кои пристигнале во ЕУ. во 2015 и 2016 година. Сепак, Европа сега се чини дека се соочува со уште поголем предизвик од пред седум години, кога ѝ се придружија четири милиони бегалци од Украина.
Па, како може да се исполни овој предизвик? Во своите заклучоци, шефовите на држави и влади ја повикуваат Европската комисија да ги „финансира акциите на земјите-членки кои директно придонесуваат за контрола на надворешните граници на ЕУ”. Тие повикуваат на средства за „инфраструктура за управување со границите” и за „технологии за надзор , вклучително и воздушно набљудување и опрема”. Сето ова значи дека ЕУ наскоро ќе мора да потроши милиони евра, можеби милијарди, за да ги подобри своите надворешни граници.
Сепак, оградите и ѕидовите се трогателна тема. Некои европски лидери се против нив. И ЕК, која управува со буџетот на ЕУ, досега одбиваше да финансира такви инсталации. Според бриселското тело, ова би било кршење на демократските вредности и човековите права.
Шефот на владата на Луксембург, Ксавиер Бетел, предупреди за време на самитот дека новите ѕидини на тврдината ќе ја претворат Европа во тврдина. „Би било штета“, вели Бетел, „да се изгради ѕид во Европа со европските ѕвезди“.
За време на самитот, Германија, заедно со Луксембург, Португалија и Шпанија, сакаа да избегнат престроги формулации во завршната декларација. Германскиот канцелар Олаф Шолц промовираше легални канали за „миграција на работна сила“ во Брисел. Според него, Европа треба да има „заеднички интерес да се осигура дека оние што ни се потребни за нашите пазари на труд, исто така, доаѓаат овде“.
Во пракса, решението веројатно ќе функционира вака: Комисијата финансира безбедносни локации, камери, рефлектори и беспилотни летала, ослободувајќи средства од националните буџети за огради, ѕидови и бодликава жица. Така, властите во Брисел веројатно ќе платат за бариерите на границите на Европа, но само индиректно.
Токму овој механизам беше главно барање на неколку земји, особено Австрија. Канцеларот Карл Нехамер постојано повикуваше на тоа. „Ќе треба да се обезбедат средства“, рече тој непосредно пред самитот. „Дали некои велат ограда, други – техничка инфраструктура – одлучувачко е што ќе и се помогне на Бугарија“, рече тој.
Бугарија, која е порта кон Европа за многу мигранти, веќе подигна ограда од 130 километри. Само за проширување на ова гранично утврдување Нехамер бара две милијарди евра. Австрија го блокира пристапувањето на Бугарија во Шенген зоната поради зголемениот број илегални преминувања на границите и во тој поглед е поддржана од Холандија.
Ниту едно друго прашање не ги подели земјите на ЕУ толку многу како миграцијата. Франција ја критикуваше Италија затоа што тамошната влада одби пристап до бродот за спасување мигранти кој на крајот се закотви во француското пристаниште Тулон. Австрија ја обвини Унгарија дека не ги регистрирала мигрантите кои минуваат низ земјата. Премиерот на Холандија Марк Руте изјави дека Бугарија пушта мигранти да ја преминат границата за поткуп од 50 евра.
Има многу полемики бидејќи партиите се нееднакво погодени. Особено голем број мигранти пристигнуваат во Австрија, каде за една година бројот на барања за азил е зголемен за 172%. Во Шпанија зголемувањето беше 79%, а во Италија – 54%. Од друга страна, во Германија во 2021 година барањата за азил биле само 19% повеќе.
Затоа и ЕУ ја заострува политиката за азил. Во иднина, депортацијата на одбиените апликанти ќе биде побрза и земјите од кои доаѓаат мигрантите ќе бидат под притисок. Завршната декларација на Европскиот совет, на пример, предвидува можност за „воведување рестриктивни визни мерки во однос на трети земји кои не соработуваат во процесот на репатријација“.