Таканаречената семафор-коалиција, составена од Социјалдемократите (СПД), Зелените и Либералите (ФДП), се распадна еден ден по изборот на Доналд Трамп, во време на голема меѓународна неизвесност, кога се поставува прашањето за како ќе изгледаат работите кога Трамп ќе ја преземе власта.
Социјалдемократскиот канцелар Олаф Шолц го разреши министерот за финансии Кристијан Линднер (ФДП) поради непомирливи позиции за буџетски и економски прашања. Спорот има силна надворешнополитичка димензија која е директно поврзана со претседателските избори во САД, пишува „ДВ“.
Конкретно, Шолц сака дополнително да ја обврзе германската држава да ја поддржи Украина бидејќи очекува Трамп како претседател значително да ја намали или целосно да ја прекине американската помош за Киев. Канцеларката затоа сака да прогласи вонредна состојба за да се заобиколи „кочницата за задолжување“, правило кое забранува земање нови заеми, а е запишано во германскиот устав. Линднер не сакаше да биде дел од тоа.
Голем консензус во надворешната политика
Заменик-канцеларот и министер за економија и заштита на животната средина Роберт Хабек и министерката за надворешни работи Аналена Баербок, двајцата од Партијата на зелените, изразија жалење за неуспехот на коалицијата, особено во контекст на изборната победа на Доналд Трамп и ситуацијата во Украина.
Неопходно е да се мобилизира поголема поддршка за Украина, рече Баербок во средата (6 ноември) вечер и додаде: „Инвестициите во Украина, дополнителните милијарди што ќе бидат потребни, исто така ќе бидат инвестиција во нашата сопствена безбедност“.
Социјалдемократскиот канцелар засега ќе продолжи да владее во соработка со Зелените, но без ФДП. Во јануари тој планира да постави прашање за доверба на владата во Бундестагот. Најдоцна до крајот на март во Германија најверојатно ќе се одржат предвремени избори. Тоа значи дека може да поминат и до шест месеци пред Германија да добие нова, функционална влада.
Се распишуваат нови избори
Христијанско-демократската унија (ЦДУ) смета дека ова е предолго. Експертот за надворешна политика на демохристијаните, Јохан Вадефул, за „ДВ“ пишува:
„Ја повикуваме канцеларката следната недела да постави прашање за доверба во Бундестагот и со тоа да овозможи нови избори. Тоа е неговата последна шанса да покаже одговорност кон Германија. Не можеме да си дозволиме неспособност”.
Дотогаш, Шолц ќе мора да бара мнозинство во Бундестагот за надворешна политика од случај до случај. Ова се однесува и на понатамошната поддршка за Украина.
„Сега многу ќе зависи од опозициските партии на Унијата ЦДУ/ЦСУ“, изјави за ДВ Хенинг Хоф од Германското друштво за надворешна политика (ДГАП).
„Мислам дека со помош на тие гласови би требало да биде возможно да се испрати сигнал и да се зголеми германската помош за Украина.
Хоф, исто така, не гледа големи разлики со ЦДУ/ЦСУ кога станува збор за други големи меѓународни прашања, како што е конфликтот на Блискиот Исток.
„Тоа го покажува големиот консензус што го имаме во Германија за прашањата од надворешната политика. И тоа е фактор на стабилност во овие кризни времиња“, вели тој.
Меѓународната ситуација изгледа потурбулентна од кога било: во САД е избран непредвидливиот Доналд Трамп, кој ќе ја преземе функцијата дури во јануари.
Во Германија, третата по големина економија во светот и најважната земја во ЕУ, владата падна.
Во Франција, најблискиот партнер на Германија, претседателот Емануел Макрон е сериозно ослабен внатрешно и земјата е крајно поларизирана. Сето ова се случува на позадината на војната во Украина, конфликтот на Блискиот Исток и агресивните дејствија на Кина.
„Ситуацијата е многу сериозна, не треба да се залажува“, предупредува Хенинг Хоф. „Од друга страна, сега постои можност Европејците да преземат конкретни чекори и да одлучат како сакаат да се позиционираат кон администрацијата на Трамп. Ова вклучува јасна порака дека Европа е подготвена да направи повеќе за Украина, но и за својата одбрана“.
Владата на Шолц, која сега е само привремена, може да игра улога во ова, „бидејќи може да биде сигурно дека партиите ЦДУ/ЦСУ, кои според анкетите се сметаат за веројатни победници на идните избори, ќе ја поддржат оваа иницијатива“.
Соработка со услов
Колапсот на германската владејачка коалиција предизвика загриженост во Европа за можна политичка парализа во ЕУ. „Европа не е силна без силна Германија“, изјави претседателката на Европскиот парламент Роберта Мецола пред почетокот на самитот на Европската политичка заедница во Будимпешта.
Финскиот премиер Петери Орпо изјави дека предвремените избори во Германија што е можно поскоро се „многу важни“. „Без силна Германија, ЕУ не може да носи важни одлуки.
Сепак, генералниот секретар на НАТО Марк Руте не е загрижен. Германија сè уште може да ги исполни своите обврски во областа на одбраната и надворешната политика, рече Руте. Канцеларката „во следните месеци ќе се погрижи Германија да ја исполни својата улога на светската сцена“.
Во оваа ситуација, Германија не може да си дозволи повеќемесечна политичка стагнација, предупредува експертот за надворешна политика на ЦДУ, Јохан Вадефул:
„На Германија и треба стабилна влада што е можно поскоро. Затоа сме подготвени да разговараме за делумна соработка во парламентот само доколку Шолц ќе го постави прашањето на доверба“.