Поранешниот романски претседател Јон Илиеску е обвинет за злосторства против човештвото. Тој ќе одговара пред судот за бруталното задушување на анти-комунистички бунт во Романија во 1990 година-пишува DW.

Обвинението тврди дека 85-годишниот поранешен романски претседател Јон Илиеску во јуни 1990 организирал илјадници рудари во Букурешт, за да го згаснат антикомунистичките протести на опозицијата. Тогаш беа убиени најмалку четири лица, а повеќе од 1.000 беа повредени.

Илиеску ја презеде власта по соборувањето на комунистичкиот диктатор Николае Чаушеску во декември 1989 година, а во мај 1990 беше избран со големо мнозинство. Новосоздадената тогаш либерално-демократска опозиција тврдеше дека спроведените избори биле наместени и повика на мирни протести во центарот на Букурешт. На плоштадот пред универзитетот во 1990 година беа подигнати шатори, се прогласи “зона слободна од комунизмот”. Мирните протести беа насочени против сменетите набрзина комунистички владетели, како и против официјално распуштената Секуритате чиј кадар поворно ги зазеде клучните позиции во управувањето.

На 13 јуни 1990 година илјадници рудари од целата земја се собраа по повикот на претседателот Илиеску во главниот град Букурешт и почнаа брутална пресметка со опозициските демонстранти. Жестокоста на нападите се насочи претежно против луѓето со “интелектуално размислување” – доволно беше некој да носи брада, очила и пристојна облека, за да се покаже под ударите на палки, стапови и дури секири.
Само два дена подоцна – на 15 јуни 1990 – мирните антикомунистички демонстрации беа крваво изгаснати. Претседателот Илиеску официјално им се заблагодари на рударите, објавувајќи ги за “спасители на демократијата”.
Нова истрага
Уште во 2005 година Илиеску беше обвинет за рударска испади, но две години подоцна активностите на обвинителството беа прекинати. Илиеску, кој беше претседател на два пати – од 1990 до 1996 и од 2000 до 2004 година – не запираше да повторува дека нема никаква вина за крвавата пресметка од 1990 година

Јавното обвинителство во Букурешт одлучи да го преиспита случајот, откако Европскиот суд за човекови права / ЕСЧП / ја осуди Романија поради бројни грешки во текот на истрагата. Сегашните обвиненија против Илиеску се за злосторства против човештвото. Се претпоставува дека Илиеску, кој во тоа време бил шеф на државата, носи дел од одговорноста за насилството и смртта на четворица демонстранти. Заедно со него се обвинети тогашниот шеф на тајната полиција Вирџил Мгурјану, како и членови на тогашната влада.

Осмислување на минатото
Рударскаиот напад од јуни 1990 експлодираше кога се роди новоформираната романска либерал-демократска опозиција. Новите тогаш властодршци околу реформаторски расположениот комунист Јон Илиеску веднаш ја презедоа контролата над сите важни државни институции – вклучувајќи и над радиото и телевизијата, помодарството и секакви форми на демократска и антикомунистичка опозиција беа оценети како десен екстремизам и фашизам.

Уште за време на протестните акции организирани од стартап конзервативните и либералните партии во февруари 1990, преодната влада на земјата, составено од поранешни комунисти, гуи искористи услугите на рударите. Тогаш кабинетот тврдеше дека тие пристигнале по своја волја во главниот град, за да ги “штитат постигнувањата на револуцијата од декември 1989 година”.

Многу од жртвите на крвавите рударски испади сега се надеваат дека новата истрага, под притисок на Европскиот суд за човекови права, конечно ќе ги натера правдата да биде задоволена и ќе ги казни одговорните за злосторствата. Гаранција за тоа, се разбира, нема. Уште повеќе што романското правосудство често оди по премногу чудни патишта. Независно од сè, за демократијата во Романија тоа би можело да се покаже како важен чекор во млакиот процес на објаснување на комунистичкото минато.