Рамзан Кадиров, долгогодишен лидер на Чеченија, претходно оваа недела изјави дека повторно бара да биде отстранет од функцијата. Иако тој и претходно изнесе слични тврдења, новата изјава доаѓа во време на зголемени шпекулации за неговото здравје и сè позатегнати односи со Кремљ.
„Ги слушнав тие гласини. Тие пишуваат разни работи“, изјави Кадиров за регионалниот портал „Чеченија денес“. „Но, јас сум тој што бара олеснување. Нека мојот наследник дојде со свои идеи и визија. Се надевам дека моето барање ќе биде прифатено.“
Сепак, веќе следниот ден, Кадиров ја релативизираше сопствената изјава, велејќи на Телеграм дека „само претседателот Владимир Владимирович Путин одлучува“ за неговата судбина. „Јас сум војник. Ако добијам наредба, ќе ја послушам“, додаде тој.
Ова не е прв пат Кадиров да го објави своето заминување. Тој испраќаше слични пораки и во претходните години, честопати во контекст на преговори со Москва за буџетски средства или лични гаранции. Според некои аналитичари, Кадиров ги користи ваквите изјави како дел од стратегија: медиумскиот ефект е секогаш силен, а потенцијалните политички отстапки од Москва се полесни за правење кога се претставува како уморен лидер кој заслужува заштита.
Долг пат од бунтовник до омилена личност на Путин
Рамзан Кадиров, роден во 1976 година, е син на Ахмад Кадиров, поранешен муфтија и водач на проруските сили во Втората чеченска војна. Семејството првично се борело против руската армија за време на Првата чеченска војна, но подоцна станало сојузник на Кремљ. По атентатот врз неговиот татко во 2004 година, Рамзан ја наследи неговата позиција и стана претседател на Чеченија во 2007 година со благослов на Владимир Путин.
Со децении, Кадиров уживаше речиси апсолутна автономија во управувањето со својата република, со неограничена финансиска поддршка од Москва. Во замена за лојалност кон Кремљ и сузбивање на исламскиот екстремизам, тој доби статус на недопирлив владетел.
Тортура, исчезнувања и атентати: Темната страна на режимот
Зад сликата на лидер во луксузна облека и виралните видеа од TikTok, се крие режим чии темели се насилството и стравот. Владеењето на Кадиров е обележано со бројни обвинувања за брутално кршење на човековите права.
Организации како што се „Хјуман рајтс воч“ и „Амнести интернешнл“ со години укажуваат на систематски исчезнувања, тортура и политички ликвидации во Чеченија. Меѓу најпознатите случаи се убиството на поранешниот командант на чеченскиот отпор Зелимхан Хангошвили во Берлин, како и ликвидацијата на критичарот Тумс Абдурахманов во Шведска.
Руската новинарка Елена Милашина беше брутално претепана во Грозни во 2022 година, додека многу новинари, активисти и членови на опозицијата беа принудени да молчат – или да избегаат од земјата.
Култ на личноста и семејна династија
Кадиров често се претставува како чувар на исламот, но и како верен сојузник на Путин. Поради неговата лојалност кон Путин, но и бруталноста кон неговите непријатели, тој го добил и прекарот „Кучето на Путин“. Неговите деца и членови на семејството со години држат високи функции во републиката, а тој неодамна ја отстрани својата ќерка Аишат од позицијата вицепремиер и ја префрли сопственоста на бизнис империите на блиски роднини – потег протолкуван како подготовка за повлекување или пренос на моќта во рамките на кланот.
Веста дека неговиот 15-годишен син, кој претходно брутално претепал затвореник, бил унапреден во највисоко рангиран телохранител и награден со три државни медали привлече посебно внимание.
Од војна во Украина до армија на „ТикТок“
Од почетокот на руската инвазија на Украина, Кадиров испрати илјадници свои борци – таканаречените „кадри“ – на фронтот. Иако често се појавуваат на снимки од напред, нивната вистинска борбена ефикасност често е оспорена, поради што меѓу нивните противници го добија прекарот „Армија на ТикТок“.
Од друга страна, борците под негова команда беа обвинети за низа воени злосторства: силување, мачење затвореници, па дури и земање заложници во болници. Украинските власти презентираа докази за брутални злосторства извршени од членови на неговите единици, вклучително и киднапирање цивили и барање откуп за заробени војници.
Лојален на Путин со неизвесна иднина
Иако формално се претставува како лојален „војник“ на Путин, во последно време се повеќе се зборува за тензиите меѓу Грозни и Москва. Извештаите за тајните контакти на Кадиров со Блискиот Исток и обидите да обезбеди заштита за себе и своето семејство дополнително ја поткопаа неговата позиција во очите на Кремљ.
Доколку се повлече, Кадиров остава не само политичка празнина, туку и комплексно безбедносно прашање за целиот Северен Кавказ. Неговиот наследник – кој и да е – ќе се соочи со очекувањата на еден локален клан, долг список на репресивни практики и далеку од лесен однос со Москва.