Иако светската и стручната јавност најмногу внимание посветија на случајот со Света Софија во Цариград и личноста на турскиот претседател, постојат многу примери дека ова преобразување не било еднократен инцидент, објави Политика.рс.
Локалитетот „Ани“ се наоѓа на видно место во турската покраина Карс, веднаш до границата со Ерменија. Овој град, главен град на Ерменија од 961 до 1045 година, бил дом на најмалку трицифрен број христијански места за богослужба откриени досега. Централното место го заземала катедралната црква на Дева Марија, изградена помеѓу 989 и 1001 година, седиштето на ерменскиот католикос. Тоа е дело на архитектот Трдат, кој е исто така заслужен за поправката на црквата Света Софија во Цариград.
Од 1045 година, градот е управуван од голем број на држави. Катедралата била претворена во џамија во 1064 година, но до 1124 година повторно станала црква. Инвазијата на Монголите (1239) и земјотресот (1319) го уништиле градот. По земјотресот, катедралата била оштетена и надвор од употреба. Кога отоманската војска го освоила Ани (1579), таа била скромна населба. Градските ѕидини сè уште стоеле во 17 век, а во 1735 година градот ги изгубил своите последни жители, ерменски монаси.
Руската империја го освоила регионот Карс во 1878 година. Првите археолошки работи биле извршени во 1892 година, а редовните ископувања биле извршени од 1904 до 1917 година. Научната заедница била информирана за резултатите во тие години, бил основан музеј и биле извршени итни реставраторски работи. Местото станало место за поклонение за Ерменците, кои организирале настани и често финансирале дополнителни проекти. Ани станало и име што Ерменците им го давале на ќерките.
Кога Отоманската империја го зазеде блискиот Карс од Република Ерменија во април 1918 година, околу 6.000 артефакти беа евакуирани од Ани. Денес, тие се чуваат во Историскиот музеј на Ерменија во Ереван. Турските сили го окупираа местото во 1920 година. И покрај подоцнежните иницијативи на ерменските и советските политичари за размена на територии, Република Турција одлучи да го задржи градот.
Министерството за култура и туризам на Република Турција започна со ископувања во 1991 година и реставраторски работи на местото во 1993 година. Овие работи предизвикаа огромни критики дури и во внатрешните документи на министерството. Ако порано се избегнуваше споменувањето на ерменското име, а Ани беше наведена само како место на наводно најстарата џамија во Мала Азија (Менучехир), сега местото е активно оштетено поради недостаток на план, невнимателно ракување, сомнителен став кон ерменските елементи и селективна реставрација.
Ани беше ставен на Листата за набљудување на загрозени споменици на Светскиот фонд за споменици во 1996 година. Првата реставрација беше запрена дури во 2006 година, кога беше ангажиран експертски тим, кој професионално работи на реставрацијата на ова и неколку други локалитети, заедно со неколку археолошки тимови. Ани беше запишан на Листата на светско наследство на УНЕСКО во 2016 година (2016).
Сепак, Ани не е поштеден од политички злоупотреби. Во 2010 година, Девлет Бахчели, лидер на Партијата на националистичкото движење, организираше исламска молитва во катедралната црква, како и музичка поворка. Интересно е што џамијата Менучехир не беше избрана за место за молитва.
Извештајот на турската државна агенција Анадолија на 3 јули предизвика возбуда во ерменските медиуми. Нагласувањето на исламскиот карактер на зградата на поранешната катедрална црква („местото на првата петочна молитва во Анадолија“), споредбата со цариградската Света Софија и нејасното известување за плановите („џамијата ќе биде отворена за посетители“) покренаа сомнежи за можна пренамена. Џорџ Аслан, христијански член на турскиот парламент, испрати прашања на оваа тема до министерот за култура и туризам на 7 јули. Иако е вистина дека пренамената не беше експлицитно спомената, претходните слични обиди даваат причина за сомнеж.
Црквата Света Софија во Изник (Никеја), седиштето на Седмиот вселенски собор (787), стана музеј со одлука на турската влада во 1935 година. Оваа одлука беше поништена во 2011 година, а зградата сега повторно е Орхан џамија. Истоимената црква од 13 век во Трабзон, прогласена за музеј во 1964 година, исто така беше обновена во претходниот статус во 2013 година. Во 2020 година, турските власти ја претворија Света Софија во Цариград, поранешната централна црква на православниот свет. Државниот совет ја поништи одлуката од 1934 година, а претседателот Реџеп Таип Ердоган со декрет ја пренамени зградата. Наскоро започна пренамената на поранешната Црква Христова на полето, која служеше како музеј од 1945 година.
Она што им е заедничко на сите наведени згради е тоа што тие беа предмет на реставрација организирана од Министерството за култура и туризам, а потоа, со одлука на властите, добија нов сопственик – Дирекцијата за верски работи, по што беа пренаменети.
Џамиите што беа напуштени со децении, а кои претходно беа цркви, исто така се обновени како исламски верски објекти. Како на пример Базиликата во Визе (2007), Студитскиот манастир (2013), Црквата на Дева Марија во Калеиџи и Света Софија во Енез (2021).
Иако светската и експертската јавност најмногу внимание посветија на случајот со Света Софија во Цариград и личноста на турскиот претседател, горенаведените случаи покажуваат дека ова преобраќање не беше еднократен инцидент или крај на овој процес. Ниту, пак, овие идеи можат да се припишат само на една личност.
По првите повеќепартиски избори во Турција (1950), дојде до конвергенција на „некемалистички“ кругови на националисти и исламисти во рамките на Демократската партија. Нивните истомисленици поддржаа и основаа голем број партии, вклучувајќи ги и оние од денешната владејачка коалиција. Реџеп Таип Ердоган го презеде антисекуларниот дискурс на луѓе како Неџип Фазил Кисакурек, Бекир Берк и Осман Зеки Јуксел. Света Софија не беше само „тажна“ и „гола“ во своите говори, туку нејзиното преобраќање требаше да биде „второ освојување“ на градот.
Покрај тоа, имаше чести тврдења дека Света Софија станала музеј „за да им угоди на Грците“ или на „меѓународната заедница“ и повикува на враќање на „правата на турската нација“. Така, прашањето за враќањето на џамиите станало прашање од национален и верски интерес дури и пред 2002 година. Не е спорно дека Турција е суверена над својата територија, но се поставува прашањето што значи овој третман на спомениците од повеќе култури и религии за етничките и религиозните малцинства таму, чии неоспорни верски објекти биле претворени во музеи во речиси истиот период (црквата на Светиот крст на Ахтамар, манастирот Сумела).