Преселните видови диви животни кои секоја година се движат и патуваат по копно, реки и океани се соочуваат со исчезнување. Двете најголеми закани за „преселниците“ се преголемата експлоатација и губењето на живеалиштата поради човечки активности, а потоа климатските промени и загадувањето, се вели во најновиот извештај на агенцијата на ОН, кој неодамна беше објавен.
Женските кожести желки се меѓу најбестрашните суштества на светот, а по гнездење патуваат и до 10.000 милји за да најдат храна во далечните мориња. Познато е дека тие одат од тропска Југоисточна Азија до студените води на Алјаска, каде што медузите ги има во изобилство. Но, на толку долго патување, тие наидуваат на закани кои можат да бидат фатални: рибарски мрежи наменети за други видови, ловокрадци, загадување и топли води под влијание на климатските промени, кои ги принудуваат желките да патуваат уште подалеку за да го најдат својот плен.
Овие желки се само едни од стотиците миграциски видови – оние кои патуваат по земја, реки и океани секоја година – кои се соочуваат со исчезнување поради човечкиот фактор, се вели во најновиот извештај на агенцијата на ОН.
Од 1.189 суштества наведени во Конвенцијата за заштита на преселните видови диви животни, секое петто е загрозено. Тие вклучуваат, меѓу другото, китови, ајкули, слонови, диви мачки, грабливци, птици и инсекти.
Околу 44 отсто од наведените видови се соочуваат со опаѓање на популацијата, се наведува во извештајот, а најалармантна е состојбата со преселните риби во светот: речиси сите – 97 отсто – се на работ на истребување.
Извештајот укажува на статусот на преселните видови и начините на кои тие се обидуваат да преживеат во свет кој е драматично променет од луѓето.
Утврдено е дека двете најголеми закани се прекумерна експлоатација и губење на живеалиштата поради човечки активности, како што се расчистување на земјиштето за земјоделство, патишта и инфраструктура. Овие активности ги вкрстуваат патеките на преселните видови, што понекогаш ги спречува да ги завршат своите патувања.
Околу 58 проценти од мониторираните локации кои се препознаваат како важни за преселните видови се соочуваат со неодржливи притисоци од луѓето. Климатските промени и загадувањето се исто така главна закана. Потоплите температури не само што принудуваат некои видови да патуваат понатаму, туку може да предизвикаат и движење на животните во различни периоди од годината. Ова може да доведе до пропуштање на плен или партнери за размножување, се вели во извештајот.
Еден пример е нарвалот. Познати по нивните спирални заби, овие морски суштества со митски изглед летуваат во претежно крајбрежни области без мраз пред да мигрираат на југ во подлабоките води на Арктикот.
Меѓутоа, како што океаните се загреваат и годишното проширување на морскиот мраз се случува подоцна и подоцна, научниците открија дека некои нарвали го одложуваат своето патување, ризикувајќи да бидат заробени во морскиот мраз без дупки за дишење.
Глобалното затоплување може да предизвика и уништување на живеалишта, како што се коралните гребени за морските суштества.
Светлината, исто така, ја прави миграцијата поопасна за некои видови, особено за птиците.
Во само една зграда во Чикаго на брегот на езерото Мичиген се пронајдени повеќе од 40.000 мртви птици од 1978 година, според извештајот. Птиците удирале во зградата откако биле привлечени од светлината од прозорецот.
Масовното насукување на китови е поврзано со бучава, додека загадувањето со пластика е поврзано со смртноста на албатросите, големите морски птици преселници.
Извештајот фрла светлина врз видовите преселници и нивните неверојатни патувања кои играат витална улога во одржувањето на „деликатната еколошка рамнотежа“ на Земјата.
„Овие животни се, пред сè, дел од екосистемот во кој се наоѓаат“, изјави извршната секретарка на Конвенцијата Ејми Френкел за CNN.
„И ние имаме многу докази кои покажуваат дека ако ги отстраните овие видови, ако се намалат, тоа ќе влијае на екосистемите во кои се наоѓаат, и не на позитивен начин. Земете ги лилјаците, на пример. Можеби е тешко да ги замислиме како суштества кои го прават светот подобро место. Но, оние што мигрираат играат клучна улога како опрашувачи за широк спектар на овошја и цвеќиња – тие опрашуваат повеќе од 500 цветни видови растенија“, се вели во извештајот.
Лилјаците растураат семиња, кои помагаат во одржување на здрави шуми и го регулираат ширењето на инсектите со нивно консумирање во големи количини.
Но, закана за лилјаците е уништувањето на шумите, кое го уништува нивното живеалиште, како и ловот – нивното месо во некои земји се смета за деликатес. Бучавата исто така ги одвлекува вниманието на лилјаците од потрагата по храна, што ги прави помалку ефикасни ловци.
Има и добри вести
Постојат 14 видови кои забележале позитивни трендови, вклучувајќи сини и грбави китови. Но, генерално, сликата е алармантна.
„Денешниот извештај јасно ни покажува дека неодржливите човечки активности ја загрозуваат иднината на миграциските видови – суштества кои не само што дејствуваат како индикатори за промените во животната средина, туку играат интегрална улога во одржувањето на функцијата и еластичноста на сложените екосистеми на нашата планета“, вели Ингер Андерсен, извршен директор на Програмата на Обединетите нации за животна средина, се вели во соопштението.
Извештајот беше претставен на големата конференција на ОН за зачувување на дивиот свет во Самарканд, Узбекистан.
Намалувањето на заканите за преселните видови ќе бара глобални напори, велат експертите, бидејќи толку многу животни ги минуваат меѓународните граници на овие редовни патувања, без разлика дали се на копно, море или на небо.
„Преселните видови имаат посебна улога во природата бидејќи не препознаваат политички граници“, вели Анураг Агравал, професор по еколошки студии на Универзитетот Корнел. „Наместо тоа, тие поврзуваат големи области на планетата со нивното движење. Затоа, нивното зачувување бара меѓународна соработка“.