Една година по почетокот на војната против Украина, рускиот лидер Владимир Путин им рече на Русите дека новиот фокус на производството на оружје нема да ја уништи нивната економија
– Постои една позната фраза: пиштоли наместо путер, рече Путин минатиот февруари. „Одбраната на земјата, се разбира, е најважниот приоритет, но при решавањето на стратешките задачи во оваа област, не смееме да ги повторуваме грешките од минатото, не смееме да ја уништиме сопствената економија“, додаде тој, наведувајќи го растечкото производство на пченица во тоа време, пишува Business Insider.
Во мај, Путин уште еднаш и нареди на својата влада да продолжи да ја следи таа цел, велејќи им на функционерите да се фокусираат и на „оружјето, и на путерот“ и отфрлајќи ја поговорката дека земјите мора да избираат помеѓу воените и цивилните трошоци.
Сепак, како што војната продолжува, последните неколку месеци беа особено тешки за руските потрошувачи. Стапките на инфлација во август и септември се искачија на највисоко ниво од почетокот на 2023 година, кога Путин првпат одржа говор во кој ја поддржа цивилната економија.
До крајот на октомври, цената на путерот во Русија се зголеми за 25,7 отсто во однос на декември 2023 година, според владините статистики. Но, не растат сите цени на храната или млечните производи со таква стапка. Следното најголемо поскапување се однесува на јагнешкото месо, чија цена поскапела за 21,48 отсто, а млекото во истиот период поскапела за 12,75 отсто.
„Армагедон со путер“
Сепак, севкупниот тренд ги поттикна стравувањата од враќање на Русија кон зголемената инфлација во 2022 година или можноста за рецесија.
„Она што е особено застрашувачко е фактот дека забрзувањето е поврзано со едногласно зголемување на цените во кошницата. Од 107 артикли во неделната кошница, 84 поскапеа“, напишаа економистите на MMI Телеграм каналот, руска групација која ја анализира инфлацијата.
Бидејќи владините статистики покажаа раст на путерот до 1,9 отсто неделно на крајот на октомври, истиот канал предупреди на „армагедон на путер“ и рече дека Русија може да забележи повторување на скокот од 40 отсто на цените на јајцата од ноември 2023 година.
Зголемувањето на цените стана национални наслови на почетокот на овој месец, кога руските медиуми објавија серија кражби во супермаркети поврзани со путер. „Медуза“ објави дека во еден грабеж во Москва двајца мажи украле 25 пакувања путер.
Дури и државните медиуми се осврнаа на проблемот, а владината „Росискаја газета“ напиша дека некои продавници ставаат путер во заштитни кутии.
Федералните власти оттогаш се сретнаа со производителите на млечни производи во обид да ги зауздаат зголемувањата на трошоците, иако во изјавата на локалниот синдикат кон крајот на октомври ветија дека ќе ги следат цените само еднаш неделно.
Зошто растат цените на путерот?
Една недела пред таа средба од истиот синдикат соопштија дека земјата не чувствува недостиг од путер, но додаде дека околу 25 отсто од домашната потрошувачка доаѓа од странски добавувачи. Најголем дел од овој увоз доаѓаше од земјите од Латинска Америка, кои поради санкциите на Западот против Москва, ги намалија залихите на путер од 25.000 на 2.800 тони годишно.
Другиот голем добавувач на млечни производи што ги почитува воените санкции, Нов Зеланд, продаде путер во вредност од 88,8 милиони долари на Русија една година пред почетокот на инвазијата. За да ја пополни празнината, Москва оттогаш се сврте кон пријателските земји како Турција и Обединетите Арапски Емирати, кои претходно и снабдуваа само со околу 90 тони годишно.
Цените на путерот продолжуваат да растат бидејќи Русија сè повеќе ја фокусира својата економија на производството на оружје за да ја одржи својата инвазија на Украина, која сè повеќе се претвора во мачна војна за уништување на работна сила и опрема. Се очекува Русија да потроши 140 милијарди долари за својата одбранбена индустрија во 2024 година и до 145 милијарди долари во 2025 година, што претставува 6,3 отсто од нејзиниот БДП.
Тоа може да значи уште лоши вести за руските потрошувачи, при што економистите очекуваат дополнителни зголемувања на даноците по најавените реформи во 2025 година за да бидат во чекор со воените трошоци.