ГРАЃАНИТЕ излегуваат на гласање во 27 земји за да изберат членови на новиот Европски парламент. Милиони млади луѓе ќе гласаат за прв пат. Во некои земји старосната граница за гласање е намалена на 16 години, така што на овие избори ќе можат да гласаат малолетниците во Белгија, Германија, Австрија, Грција и Малта.
„Тоа е одлична можност за нас, бидејќи ни дава глас каков што досега не сме имале“, вели Маре Верлинде, 17-годишна студентка од Белгија.
„Мислам дека Европа треба да се засили и да стане посилна – не можеме секогаш да се потпреме на НАТО“, додава нејзиниот пријател Огист Душен.
За оваа група пријатели, но и за многу нивни врсници, европските избори се од големо значење кога станува збор за безбедноста. Тие пораснаа велејќи дека Европа е безбедна, но во последните две години тоа верување исчезна, пишува Би-Би-Си.
На последните избори рекорден број млади
17-годишната Лоре Сликкс е загрижена за војната во Европа. „Моите професори по историја велат дека нема да бидат изненадени ако има светска војна во иднина. Тоа навистина ме плаши“, вели таа, додека сите нејзини пријатели климаат со главата во знак на согласност.
На европските избори во 2019 година, младите излегоа во рекорден број. Тогаш нивните гласови со големо мнозинство отидоа кај зелените партии кои се залагаа за силна климатска политика. Се зборуваше за „зелен бран“, но пет години се многу време во политиката.
Ако анкетите се точни, невиден број млади гласачи размислуваат да гласаат за десничарските и екстремно десничарските партии, од кои многу се главно евроскептични.
„Сакаме да ставиме крај на статус квото и затоа многу од моите пријатели гласаат за правото“, вели Бенце Сабо додека присуствуваше на протестот на фармерите против ЕУ во Брисел. Звукот на тракторот се спојува со гласовите на сцената кои ги осудуваат европските елити.
Тие пораснаа за време на пандемијата
„Се што доаѓа од десницата е демонизирано, но ние всушност можеме да ги решиме проблемите кои левицата се обиде да ги реши и не успеа“, убеден е 25-годишниот унгарец. Се разбира, прашањата што ги интересираат младите Европејци се различни.
Ова е генерација која порасна за време на пандемијата на Ковид и сега се чувствува загрижена на повеќе фронтови: војната во Европа, климатските промени, несигурниот пазар на труд и недостатокот на прифатливи станови.
„Ние не сме екстремисти. Ние сме само лути“, објаснува Лазар Потребиќ, 25-годишник од унгарското малцинство во Србија со право на глас. Тој и многу негови врсници се загрижени за иднината и сметаат дека потрадиционалните партии не ги слушаат нивните грижи.
„Чувствуваме дека нашите потреби не се задоволени. Луѓето на наша возраст преземаат навистина важни чекори во животот. Ја добиваме нашата прва работа, размислуваме за создавање семејство… но ако погледнете низ Европа, цените на киријата вртоглаво растат и тешко е да се најде работа“, рече тој.
Минатата година границата илегално ја минале 380.000 луѓе
„Се разбира, чувството дека никој не те слуша кога си млад, дека не си дел од равенката, не е ново. Но, многу екстремно десничарски партии активно се поклонуваат на младите“, забележува Дејв Синардет, професор по политички науки на Слободниот универзитет во Брисел.
„Радикалната десница ги канализира чувствата против естаблишментот. Тие имаат малку бунтовнички амбиент – особено кога станува збор за нивната агенда против будење – и на младите им се допаѓа тоа“, додава тој. На пример, за лидерот на шпанската партија Вокс, Сантијаго Абаскал, актуелните прашања се правата на трансродовите лица и абортусот.
Миграцијата е уште едно прашање што ги тера младите гласачи надесно. Минатата година, околу 380.000 луѓе илегално ги преминале границите на ЕУ, што е најголем број од 2016 година. „Ставот на ЕУ за миграцијата беше премногу мек“, вели Џорџо, 28-годишен Италијанец. Тие ќе гласаат за Браќата на Италија на Џорџи Мелони – несомнено најголемиот успех на крајната десница во Европа.
Тој сака ЕУ да спроведе миграциска политика послична на онаа на Унгарија, Словачка и Полска. Трите држави се спротивставија на новиот миграциски пакт кој ќе им овозможи на државите да плаќаат одредена сума за да не мора да примаат мигранти.
Социјалните мрежи како важна алатка
„Беа безмилосно критикувани кога градеа огради; но реалноста е дека тоа што го прави ЕУ не функционира. Немаме поим кој доаѓа. Тие би можеле да имаат и криминално досие, што значи дека Европа е помалку безбедна“, објаснува Џорџо.
Екстремно десничарските политичари, исто така, прават подобра работа за да го привлечат вниманието на младите луѓе на интернет: нивната стратегија за социјалните медиуми не е ништо друго.
Совршен пример е францускиот политичар Џордан Бардела, харизматичниот 28-годишен лидер на Националното собрание кој ја предводи листата за европските избори. Со 1,2 милиони следбеници на TikTok, тој ја прави својата забава привлечна за француската младина. Според едно истражување, 36 отсто од Французите помлади од 24 години го поддржуваат.
„ТикТок и Инстаграм се позајмуваат за такви пораки што радикалната десница сака да ги шири. Поедноставни видеа за прашања како миграцијата, безбедноста и полот“, тврди Дејв Синардет. Во Италија, Матео Салвини од екстремната десница Лига води кампања на Инстаграм со слоганот „Помалку Европа, повеќе Италија“.
Наместо „зелениот бран“ свртете надесно
Тој објавува слики генерирани со вештачка интелигенција и сугерира дека „повеќе Европа“ значи да се биде принуден да јаде инсекти, да се породуваат мажи со Исусови бради и непростливиот грев да се јаде ананас на пица.
„Овие пораки предизвикуваат емотивна реакција и затоа се засилуваат со алгоритмот, особено на TikTok. Екстремната десница многу рано инвестираше во социјалните медиуми, а сега ги користи придобивките“, вели Синардет.
Повеќе од 60 отсто од младите граѓани се изјасниле дека ќе гласаат на претстојните европски избори. Наместо „зелен бран“, овојпат тие би можеле да бидат инструментални за обезбедување на најзначајното поместување надесно од основањето на ЕУ.
Ова би можело суштински да ја преобликува европската агенда за прашања кои се движат од климата до миграцијата и поддршката за Украина. Бенце Сабо од Унгарија не се сомнева дека ќе се создаде законодавство на ЕУ што ќе биде повеќе усогласено со младата генерација.