Постои мислење дека длабоко во душата Барак Обама ја сфаќа одговорноста за синџирот од “револуции” во Блискиот Исток, како резултат на што демократија таму не се појави, но  беа уништени Либија и Сирија, а на нивно место се појави “Исламска држава” (ИД). Поради што не е исклучено дека добивајќи  ја во 2009 година Нобеловата награда за мир, Обама – под превезот на своето претседателство – има намера да го потврди имиџот на миротворец. Патем господарот на Белата куќа не може да не разбира дека успехот на преговорите во Женева за урегулирање  на ситуацијата во Сирија (последната рунда од овие преговори беше на  9 март) и е зголемена сериозноста на кандидатот на Демократската партија во текот на предизборната кампања за нов претседател на САД. Само дека уметноста на игрите за време на избори одамна и целосно се совладани  и републиканците, кои во овој момент себе си се стремат да ги урнат  плановите на демократите. Особено комисијата на Претставничкиот дом за надворешни работи на Конгресот на САД минатиот четврток усвои иницирана од републиканците резолуција во која за извршување на воени злосторства во Сирија беше  обвинети сириската влада, Русија и Иран и предложи формирање на меѓународен трибунал за нивната истрага.

Се сетив дека републиканците сега имаат мнозинство во двата дома на Конгресот на САД, што им овозможува да ја  блокираат секоја миротворна иницијатива на Обама.

Кој всушност ја управува Америка?

Судејќи по се САД се единствената држава во светот, основана од големи земјопоседници, индустријалци и банкари. Во отсуство во Новиот свет во XVIII в. На својствени за Европа теократија и аристократија татковците-основачи на САД успеаја да создадат принципиелно нова, во споредба со традиционалниот систем на државно управување, во која сопственоста, авторитетот и идеологијата се под контрола не на кралски династии и на црквата, туку  на олигарсите. И во текот на целата американска историја, како и да се оформува владејачката класа и кој и да биде избран за претседател на оваа земја, вистинските владетели на државата се токму тие – најмногу големите сопственици. Пропустот  за формирање од нив  на затворени клубови секогаш биле не само  за големината на нивните средства, туку  исто така,  за верноста кон кастата.

Разбирливо е дека оваа каста не може да дозволи појава на функцијата лидер на државата политичар кој не е под нивна контрола. А и од каде ќе се најде таков во САД, откако целиот  политички систем во земјата од подолу до погоре е така конструиран дека без сериозна финансиска поддршка од страна на определените од нас за затворени клубови (да ги наречеме условно “републикански” и “Демократски “) човек не може да застане дури во линија  на конгресмен?

Разбирливо е дека двата водечки “клубови  по интереси” одамна се натпреваруваат едни со други за доминација во големата политика, само што тие не им  пречат на своите членови да се договорат по начелни прашања кои влијаат, особено  за надворешната политика. Дефинитивно при таков систем на власт постот на претседателот на САД се јавува повеќе светкавите. И реалната политика во оваа земја е олицетворение не толку од сопственик на Белата куќа, колку од неизбирливиот и апсолутно лојален на утврдените правила и американските вредности државен апарат, меѓу задачите на кој влегува и контрола врз активностите на претседателот.

Во целиот ХХ век имаше само два случаи, кога американските претседатели беа повеќе или помалку независни од својот контролор – државната бирократија, изградена во согласност со структурата на реалната власт. Првата  таква  државна  глава с е случи  со 32-от претседател на САД Френклин Делано Рузвелт, на кого – за време на економската катастрофа во 1933 година (во годините на Големата депресија), а потоа и во Втората светска војна – му беше даден картбланш за повеќе или помалку самостојни активности. Рузвелт е единствениот претседател на САД заземал функцијата четири мандати по ред. И  ги заслужи овие мандати не само со својот талент на политичар, но и по својата способност така да притиска одделни американски големи бизнисмени дека ова  е поволно  за владејачкиот сталеж како целина.

Од демократот Кенеди до демократот Обама: еволуција на статусот на претседателот

Вториот случај во американската историја, кога претседателот на земјата спроведувал (или барем се обидел да го прави тоа ) помалку или повеќе независна од вистинските газди на САД политика, е управувањето на Џон Кенеди. Впрочем овој пример е со токму спротивното – во споредба со управувањето на Рузвелт . Демократот Џон, за разлика од демократот Франклин, не доби од своите колеги од елитата мандат за самостојни активности (на пример за воспоставување на државна контрола врз емисијата на долари). И колку Кенеди смета дека има право да ги  воспостави во земјата своите права, тој беше назначен како неприфатлив за американскиот систем на власта не само во републиканскиот клуб, туку  и во демократскиот. Како резултат  на се дојде до пример на демонстративно убиство кое не би било можно без кохерентно одобрување по ова прашање внатре во владејачката каста. Директното елиминација на Џон, а потоа и на Роберт Кенеди стана предупредување до сите оние Американци кои потоа се обидоа да влезат во најголемата американска политика. И од тогаш никој не ги прекршува правилата на оваа политика, вклучувајќи го и  Барак Обама.

Да, конкуренцијата помеѓу републиканците и демократите продолжи и по убиството на Кенеди, како на места достигнува до директен судир со употреба на недозволени средства (тука е доволно да потсетиме Вотергејт од 1972 година, труењето на Гери Харт во 1987 година и сомнителната победа на Џорџ Буш над Алберт Гор во 2000 година), но во рамките на внатрешната политика и борбата за прикажување  на власт. Притоа надворешната политика на САД не се менуваше во принцип, никој не се стремеше кон менаџерска и насочна улога во круговите на елитата. Ќе забележам дека во периодот на владеењето на Буш  каЈ помладиот самоувереност на претседателската функција во САД стана апсолутно очигледна. Разбирливо е дека мислењето на Буш немаше никакво значење (тоа на 102%  се совпаѓаше со политиката на партијата) при донесувањето на одлуките за навлегувањето на војници на САД и НАТО во Авганистан, а потоа и во Ирак. Во нула години арсеналот од средства за управување на масите се збогати толку да владејачката каста во САД  престана да ги крие своите вистински намери. Значи изборот за претседател на САД на афроамериканец стана не толку поради изборот на народот, отколку поради политичко-технолошки трик – подвлече демонстрација на “ликување” со принципите на САД “демократија”  , и во целосна лојалност кон барањата на елитата.

Со што Хилари Клинтон е опасна, а Доналд Трамп – интересен?

Треба да му се оддаде почит на Барак Обама. Тој ја презеде функцијата претседател на САД, имајќи ги во себе познатите идеи, па дури и се обиде тоа да ги оствари.  Ја имам предвид прво неговата програма за реформа на здравството и образованието. И природно, тој се соочи со тоа дека без одржување на високите кадри дури и претседателот на земјата не може да ги реализира своите, макар и најдобри намери. Се сомневам дека на блокирањето од таинствената моќ на идеите на 44-от претседател на САД Обама одговори со зајакнување на саботирање на некои од нејзините барања. Тој се сообрази со олигархиски лобисти за Либија и Сирија, но ги притисна сопирачките при повиците да даде “тврд одговор” на Русија поради Грузија, Крим и Донбас.

Пред неколку дена ја потпиша одлуката за продолжување на санкциите против Русија, и тоа  не изгледаше особено макотрпно. Многу луѓе го нарекуваат Обама “американскиот Горбачов” поради неговата недоследност и некаква нерешителност. Според мене Обама ќе остане во историјата како претседателот, кој ќе се обиде да вклучи во американската политика нешто свое и дефинитивно позитивно, за разлика од поделената, од стремеж кон власт цинична Хилари Клинтон.

На овој фон несомнено интерес предизвикуваат кандидатурите на Доналд Трамп – човекот кој што се тврди во неговите рекламни спотови, сам се изградил себе, и на левиот демократ Берни Сандерс, кој се залага за борба против терористите во сојуз со Русија.

 Очигледно е дека тој  милијардер и, следствено, човек во одреден степен независен од себе подобните, Трамп би можел да ја уништи лошата врска меѓу сомнителните структури и нивните марионети на функцијата на државната глава на САД. Можно е оваа врска да биде заниша и од Сандерс. Само дека има едно прашање: Дали ќе им биде дозволено?

Тие воопшто не се Рузвелт, кој пред да стане претседател на САД, помина два мандати како гувернер на државата Њујорк, докажувајќи ја целосната благонадеждност на американскиот систем на власта. На владејачката класа на Америка и треба контролирачки претседател. Но има еден проблем: во круговите на оваа класа го нема тоа единство, кое го имаше порано. Банкарите конечно се усилија  и  се одделија во посебна, наднационална каста, и, следствено, противречностите меѓу републиканските и демократските клубови внатре во американските високи ешалони се кренаа на стратешко ниво. Денес републиканците не би ја приредил демонстрацијата на политичка коректност со избирање на функцијата на државната  глава на жена,која заигра со различни видови малцинства. Во услови на ерозија  на идентитетот на САД  на нив им треба стандарден и конзервативен претседател. На банкарите, напротив, им е потребен таков домаќин на Белата куќа, кој треба да го  отелотворува новиот наднационален идентитет.   Таков, делумно, беше афроамериканец Обама, се претпоставува дека таква ќе биде и Хилари Клинтон. Изгледа дека претседателските избори во 2016 година ќе се првата во историјата на САД национална  изборна кампања, при што владејачката класа во оваа земја нема усогласени позиции.

————

Коментарот на Владимир Лепехин е објавен во РИА “Новости”.