Во исхраната сме навикнати на печурки – од нив правиме пити и рижото, ги пржиме, ги додаваме во сосови за тестенини…
Но, организмите во облик на печурка кријат посебен адут под земјата што може да го направи позелено производството на бројни добра, неопходни за современиот човек.
Тоа е мицелиумот.
Оваа разгранета мрежа на испреплетени влакна, формирана од габи под нашите нозе, ни помага да се бориме против климатските промени со складирање на јаглерод диоксид. Згора на тоа, може да биде и клучен градежен материјал за биопластика, па дури и вашите светилки, столици или патики.
Зрно по зрно – погача, мицелиум по мицелиум – маса
Надвор од тенџерето и тавата, печурките не се гости на чие пристигнување на вашата врата би се радувале – тие обично се појавуваат без наша покана и контрола во форма на мувла, тенок зеленикаво-црн слој на лимони кои долго сме ги чувале неизедени или на ѕидови поради влага.
Но, ова кралство не мора да има лоша репутација во нашите домови, благодарение на дизајнерите кои „одгледуваат“ мебел од мицелиум. Во тој случај, не само што нема да се налутите ако во вашиот дом влезат печурки, туку и доброволно би ги внеселе.
Цврсти бели столчиња и прекрасни маси со бела површина изгледаат како секое друго парче мебел, направено од дрво или дури и од мермер. Сепак, тие се далеку од обични, бидејќи се целосно направени од многу поедноставни и потенцијално помеки состојки отколку што може да мислите: мицелиум, земјоделски отпад и микроорганизми.
Компаниите Ecovative и Biomason стојат зад оваа линија, а сè започна со навидум едноставна идеја: дека нишките од мицелиум можат да создадат материјал од пена како оној што се користи за заштита на електрониката во кутиите. Со малку топлина и притисок, мицелиумот се стврднува до тој степен што може да ја издржи тежина на човек.
Но, потенцијалот за користење на печурките во индустријата за мебел не застанува на маси и столови: интердисциплинарен тим од студенти од Универзитетот Монаш во Австралија го одгледувал мицелиумот во лабораторија на температури околу 20-25 °C. Тие им обезбедија на габите хранливи материи од органски остатоци како што се лушпи од ориз, јаглен, талог од кафе и отфрлен текстил.
Добиените мицелиумски влакна беа вметнати во калапи и потоа се печеа на 90 °C за да се запре понатамошниот раст. Резултатот од нивната работа е иновативно осветлување и ѕидни плочки.
Мебелот и декорот од мицелиум не е помалку естетски пријатен или издржлив од она што веќе го поседувате. А нивната дополнителна корисност се открива на крајот од нивниот животен век: за разлика од неквалитетните парчиња кои не можат да се рециклираат и со години завршуваат на депониите, производите од мицелиум се биоразградливи.
Многу луксузната имитација на кожа доаѓа од вертикална фарма со печурки напојувана со 100% обновлива електрична енергија
Во април 2021 година, познатиот бренд Адидас го лансираше својот популарен модел на патики Stan Smith на пазарот – но произведен од имитација на кожа на база на мицелиум.
Според сопствената изјава, со користење на природни материјали, Адидас сака да развие производи кои на крајот можат да се вратат во природата, оддалечувајќи се од употребата на ограничени ресурси базирани на фосилни горива кои ја осиромашуваат планетата.
Stan Smith Mylo е направен во соработка со производителот на необичниот материјал Mylo, кој е одржлива алтернатива за кожа. Се вели дека Mylo го обезбедува истото безвременско естетско и луксузно чувство на вистинска кожа без негативното влијание на одгледување стока.
Кравите растат и се хранат со години само за да завршат во кланици заради кожна јакна или чевли. Од друга страна, мицелиумот е подготвен да произведе разни додатоци за облека за помалку од две недели во вертикална фарма напојувана со 100% обновлива електрична енергија.
Покрај Адидас, други модни брендови како Стела Макартни, Гани и Лулулемон се одлучија за мицелиум во својот асортиман. Листата вклучува производи што би очекувале да бидат направени од кожа како чанти и паричници, но и јога душек.
Според организацијата за заштита на животните ПЕТА, придонесот на вистинската кожа во загадувањето на водата и емисиите на стакленички гасови е поголем од која било веганска, дури и синтетичка кожа.
Мицелиумската пена е исто толку силна, лесна, флексибилна и евтина како полистирен
Микропластиката се пластични честички помали од 5 милиметри, што ги прави помали од семето од сусам. Се создава со распаѓање на пластични предмети. Се проценува дека секој од нас внесува во телото околу 250 грама микропластика годишно. Станува збор за целосна чинија со потенцијално токсичен материјал чие влијание врз нашето здравје сè уште е недоволно истражено.
Сепак, многу пластични предмети може да се произведуваат на поинаков начин и со различни суровини. Со оглед на штетноста на пластиката, научниците се обидуваат да откријат алтернативи кои би се распаѓале во природата и затоа би биле побезбедни за нас и нашата околина. Една од тие алтернативи е мицелиумот.
Неговите влакна во комбинација со коноп произведуваат материјал за пакување сличен на еден од најкористените видови пластика, полистиренска пена. Сте ја виделе, на пример во пакети во кои можеби еднаш сте добиле оброк што сте го нарачале од ресторан. Мицелиумот не е само лесен – поради неговата тежина, можноста за обликување и производство – туку и неговата цена е конкурентна на пластиката.
По истата цена, мицелиумот произведува алтернатива на полистиренската пена која е силна, хидрофобна и отпорна на пламен. И пред се – биоразградлива.
Но, оваа нејзина придобивка може да стане неповолна во одредени ситуации. Поради својата биоразградливост, пакувањето со пена од мицелиум може целосно да исчезне во рок од еден месец, што не е погодно за големи компании чии предмети патуваат на долги растојанија.
Меѓутоа, се поставува прашањето: дали навистина е потребно нашите покуќнини да пристигнуваат од другата страна на светот?
На крајот на краиштата, дури и ако мицелиумската пена не оживее, има и други полиња каде што мицелиумот би можел да ја замени пластиката, на пр. за производство на тенки биопластични фолии, и судејќи според современите истражувања, печурките би можеле да ги залечат и нашите рани.
Растечката климатска криза го принудува човештвото да се откаже од фосилните горива. Но, тоа не подразбира само развој на чисти извори на енергија. Треба да се развијат и висококвалитетни, одржливи материјали со низок или нула јаглероден отпечаток. Потенцијалот на печурките да бидат едни од носителите на зелената иднина е голем, а наше е да ги прифатиме во секојдневниот живот – и не само во кујната.