„Оваа иницијатива не беше одобрена од Косово“ е прва реакција од кабинетот на косовскиот премиер Албин Курти за приштинската „Коха“ по повод иницијативата „Мини-Шенген“, односно со новото име „Отворен Балкан“, со три нови договори потпишани денеска во Скопје од српскиот претседател Александар Вучиќ и премиерите на Северна Македонија и Албанија, Зоран Заев и Еди Рама. Негативни реакции стигнуваат од Приштина и Тирана.
Кабинетот на Курти, исто така, вели дека Косово „не е официјално“ покането да присуствува на овој состанок, и тие го повторија веќе познатиот став на Курти дека неговата влада, како форма на регионална соработка, наместо сегашната ЦЕФТА, предлага СЕФТА, во која Косово нема еднаков статус во однос на другите потписници на овој регионален договор, пренесува КоССев.
За Косово, оваа иницијатива е „без визија за регионот“.
„Нашите ставови за идејата Нови Сад, таканаречениот„ мини-Шенген “, се веќе познати. Иницијативата Нови Сад нема наше одобрување и затоа не сме официјално поканети да присуствуваме на состанокот. За нас, таканаречениот „мини Шенген“ е иницијатива без визија за регионот. Предложивме подобрување на регионалната соработка со ЦЕФТА во СЕФТА, според моделот ЕФТА-ЕЕА, од кој сите земји од Западен Балкан би имале корист истовремено“, се вели во одговорот од Кабинетот на косовскиот премиер до Коха.
И покрај фактот што тројцата лидери денеска повторија дека „Отворен Балкан“ е во согласност со европската агенда, косовската влада сепак ги повика лидерите на регионот да се посветат само на европската агенда.
„Владата на Република Косово ги повикува владите на регионот да останат посветени на агендата на Европската унија и трансатлантските односи“, соопшти кабинетот на премиерот.
Реакција и од Советот за заштита на човековите права на Косово (СЗЧПК)
Тие велат „да, за регионална соработка, но само откако ќе се разјасни минатото“, во изјавата пренесена од косовските медиуми.
Тие го потсетија Курти на неговото одбивање да учествува во оваа иницијатива бидејќи „се обидува да ја обнови и заживее новата Југославија“.
Одговарајќи на денешните пораки од „тројцата татковци на оваа балканска мини-унија“, како што ги нарекоа Вучиќ, Заев и Рама, дека не може да се остане заложник на минатото, туку дека иднината на балканскиот народ мора да се изгради, и дека нивната иницијатива е суштината за спроведување на тие идеи, СЗЧПК, потсети дека трите земји, наспроти Косово, „долго време имаа визна либерализација“, па дури и направија големи чекори кон напредок во процесот на интеграција, во време кога, како што велат, на Косово му е целосно неправедно одречено едно од неговите основни човекови права.
„Косово е единствената земја во Европа која нема визна либерализација, иако ги исполни сите технички критериуми, но се чини дека е тивко условена со постигнување политички договор со Србија за кој не се зборува јавно“.
Тие, исто така, велат дека Косово нема интерес да биде херметички запечатено и дека тие не го прават тоа, но тоа многу страдаше во последната војна, па затоа е невозможно да се надмине ова прашање без да се разјасни минатото.
„Србија тврдоглаво и со ароганција одбива да се соочи со своето криминално минато, не сака да ја прифати самата конкретна одговорност и вина за злосторствата извршени во Косово“, пишува СЗЧПК, а потоа ги набројува злосторствата – од „воени и злосторства против човештвото, до геноцид “.
„Србија во пракса го применува чувството на неказнивост за своите злосторници и проекти и произведува „криминалци“ кај Албанците (жртви), дури и без да го прифати првичниот симболичен чин како извинување, што е само првиот чекор кон нормализирање на односите со Косово“. тврди организацијата.
Според нив, уште полошо е што Србија „очигледно се меша во внатрешните работи на суверена и независна држава, обидувајќи се да го дестабилизира Косово на долг рок преку инструментализација на српското малцинство на Косово“.
СЗЧПК потоа тврди дека ги смета жртви „сите, без оглед на етничката припадност или верата, политичкото, културното уверување или социјалниот статус“ и оценува дека „истите критериуми се неопходни за оние што наредиле, спречиле или извршиле злосторства во кршење на меѓународното хуманитарно право“.
„Со еден збор, нема иднина без разјаснување на минатото, нема иднина без обезбедување правда за жртвите и одговорност на оние за кои е докажано дека сториле злосторства“, рече Советот, истакнувајќи дека ситуацијата на Косово е различна него во Северна Македонија и Албанија.
„Покрај тоа, доколку Владата на Косово не ја исполни својата уставна обврска да обезбеди правда за сите жртви и одговорност за сите криминалци, таа ќе биде идентификувана како прекршител на човековите права, што очигледно не е правен или морален проблем за Албанија и Македонија. Од сето ова, Србија само ги трие рацете, ги мие како Понтус Пилат за злосторства извршени во Косово и во поранешна Југославија “, пишува СЗЧПК.
„Со потписот, Рама ги повреди правата на Косово и на целата нација“
Осуда на денешниот настан во Скопје, пред се улогата на албанскиот премиер Еди Рама, е критикувана и од опозицијата во Тирана.
Боикен Абази, од движењето Самоопределување во оваа земја, исто така, преку Фејсбук изјави дека денешниот потпис на Еди Рама ќе остане во историјата – потписот на „колаборационистичкиот премиер за експанзионистичките планови на Србија“, и дека Рама ја „става Албанија под српска економска доминација, со што дополнително ја осиромашува“.
„Со овие договори, Рама се обидува да го саботира обидот да ја изведе Србија пред лицето на правдата и е одговорна за геноцидите што ги изврши врз албанскиот народ, кој сега го чисти имиџот на меѓународно ниво и ги нормализира агресивните политики за кои никогаш не се извини“. рече тој.
„Со потписот, Рама ги повреди правата на Косово и на целата нација“, додаде активистот од Тирана.
Патем, датумот за потпишување на скопските договори е проблем за него. Тој потсети дека на денешен ден пред 108 години, на Лондонската конференција, беше одлучено „само половина од територијата да се признае како независна Албанија, со што над 40% од албанскиот народ ќе остане надвор од границите под притисок на Србија и Грција“.
„Одлуките на таа конференција создадоа историска неправда, поради која страда албанскиот народ до денес“, рече Абази.