Основачката легенда на амбициозните економии избледе, земјите од БРИКС моментално го доживуваат својот геополитички момент, објаснува Гинтер Мејхолд, заменик директор на Фондацијата за наука и политика (SWP), во интервју за ДВ. Тој вели дека оваа група земји се обидува да ја преземе улогата на портпарол на глобалниот југ како „ривалски модел на групата Г7“, пишува Дојче веле.
Акронимот БРИК го измислил Џим О’Нил, поранешен главен економист на финансиската компанија „Голдман Сакс“. Групата првично се состоеше од четири земји – Бразил, Русија, Индија и Кина. Тие веќе долго време од почетокот на новиот милениум имаат високи стапки на економски раст. Накратко, тие сакаа да го свртат вниманието на инвеститорите кон новите индустриски земји. Меѓудржавната соработка произлезе од маркетинг стратегијата. Првиот самит на овие четири земји беше организиран во 2009 година во Екатеринбург, Русија. Веќе следната година, Јужна Африка беше поканета да се приклучи на групата, што ја прифати.
Конкуренција на Светска банка
Во 2014 година, земјите од БРИКС ја основаа Новата развојна банка (НДБ) со почетен капитал од 50 милијарди американски долари како алтернатива на Светската банка и Меѓународниот монетарен фонд. Дополнително, создаден е механизам за поддршка на ликвидноста (Contingent Reserve Arrangement, CRA), кој им помага на членовите на групата во случај на проблеми со ликвидноста.
Овие финансиски институции не се привлечни само за земјите од БРИКС, туку и за другите земји во развој кои имале болни искуства со програмите за реструктуирање и штедење наметнати од Меѓународниот монетарен фонд и Светската банка. Во услови на криза, овие земји не би зависеле само од овие институции.Затоа голем број земји пројавија интерес за приклучување кон БРИКС.
НДБ основана од БРИКС веќе се отвори кон другите земји. Од 2021 година во него финансиски ќе учествуваат Египет, Обединетите Арапски Емирати, Уругвај и Бангладеш. Сепак, нивниот придонес е значително помал од основачкиот капитал на полноправните членови, кој изнесува по десет милијарди долари.
Во насока на проширување
Јужноафриканскиот министер за надворешни работи Наледи Пандор потврди дека постои „голем интерес во светот“ за БРИКС. „На моето биро се апликациите за прием на Саудиска Арабија, Обединетите Арапски Емирати, Египет, Алжир, Аргентина, Мексико и Нигерија“, рече таа во телевизиско интервју. Додаде дека членовите на БРИКС се подготвени да разговараат за проширување на групата, но дека прво мора да се разговара за критериумите за прием. Според неа, темата ќе биде на дневен ред на следниот самит што ќе се одржи во Јужна Африка.
Економскиот развој на земјите од БРИКС веќе не е сличен на основачкиот мит за високите стапки на раст на новоиндустриските земји. Од петте земји, само Кина бележи континуиран и експанзивен економски раст. Помеѓу 2010 и 2021 година, Кина тројно го зголеми својот бруто домашен производ – од шест на 18 трилиони американски долари. Во истиот период, економиите на Бразил, Јужна Африка и Русија стагнираа. Индија успеа речиси да го удвои својот БДП – од 1,7 на 3,1 трилиони долари.
Нема санкции против Русија
Војната во Украина го зголеми повлекувањето на БРИКС кон Запад. Индија, Бразил, Јужна Африка и Кина не воведоа санкции за Москва. Ова го покажува рекордната трговија меѓу Индија и Русија или зависноста на Бразил од руско вештачко ѓубриво.
„Војната во Украина доведе до дипломатски јаз меѓу Западот и земјите кои ја поддржуваат Русија“, заклучува Метју Бишоп од Универзитетот Шефилд во својата статија за магазинот „Economics Observator“. Тој додава дека тоа ја прикрива долгогодишната блиска соработка на западните финансиски институции и западните елити со Путин.
Сепак, Мејхолд не го доживува БРИКС како антизападна констелација, туку како платформа за остварување на националните интереси.
„Јужна Африка, Индија и Бразил сакаат да се движат меѓу световите. Тие сакаат да ги постигнат најдобрите опции за национален развој од дистанца“, објаснува тој. Според овој експерт, станува збор за тоа овие земји да го извлечат најдоброто за себе во „борбата на гигантите, па затоа велат дека не е погрешно да се ангажираат во БРИКС бидејќи не се зависни од Светска банка и Меѓународниот монетарен фонд доколку се најдат во финансиска криза“.
Мејхолд вели дека Кина го гледа БРИКС како платформа за своите глобални политички амбиции, наведувајќи ја како пример понудата на Пекинг да посредува во војната во Украина, но и заедничката воена вежба меѓу Русија и Кина во Јужна Африка. Мејхолд вели дека Западот ја препознал промената во стратегијата и се обидува да направи нешто околу тоа. „Тие отворено ги поканија Јужна Африка и Индија на самитот на Г7 во 2022 година во Германија, со цел да избегнат спротивставени ставови за Г7 и БРИКС во светската политика“.