Преговорите во Истанбул, наводно насочени кон завршување на војната во Украина, сè повеќе наликуваат на обична фарса. Украинскиот претседател Володимир Зеленски директно ја нарече руската делегација „лажна“ – илузија создадена да изгледа реално, но без вистинска намера за решение. И, како што покажуваат настаните, тој не грешеше. Руската страна на чело со Владимир Медински, советник на Владимир Путин, нема реална моќ да одлучува за какви било суштински прашања.
И покрај официјалното тврдење дека Медински има „широки овластувања“, очигледно е дека тој е испратен само да го одолговлекува процесот и да создаде слика дека Русија е отворена за мир, додека вината за неуспехот ќе ѝ се припише на Украина и Европа. Во меѓувреме, самиот Путин не само што не се појави на преговорите, туку, според извори блиски до Кремљ, сè уште верува дека „вистинските“ преговори треба да се водат со поранешниот американски претседател Доналд Трамп.
Според оваа логика, Зеленски не е доволно „важен играч“ и не вреди за директна средба.
Чекајќи го Трамп
Оваа стратегија доби поддршка и од американскиот сенатор Марко Рубио, кој за „Фокс њуз“ изјави дека не очекува многу од сегашните обиди за мир и дека сè ќе се реши „кога претседателот Трамп ќе седне со Владимир Путин“. Рубио директно изјави: „Ништо нема да се случи сè додека тие двајца не ги стават сите карти на маса.“
Ова беше дочекано со одушевување во Кремљ. Путин верува дека со Трамп може да постигне договор кој ќе ѝ овозможи на Русија да ја контролира Украина – или барем да формира марионетска проруска влада во Киев. Тоа би значело целосна потчинетост на Украина и крај на нејзината независност, по модел на „руски тенкови на границата со ЕУ“.
Преговарачки парадокс
Додека официјално се зборува за „мир“ и „дипломатски пат“, руските власти паралелно подготвуваат нова пролетна офанзива. Истовремено, проруската новинарка Викторија Никифорова отворено обвинува дека Украина е виновна што Русија морала да ја започне оваа војна и тврди дека, ако Киев не прифати руски услови за мир, треба да се очекува негова целосна капитулација.
Нејзините зборови го рефлектираат вистинското мислење на Кремљ: дека Украина нема што да бара во овие преговори, освен да потпише капитулација. „Ако се спротивстават, ќе изгубат уште повеќе“, вели таа. Ова, всушност, ја открива суштината на руската понуда – не мир, туку условено предавање.
Илузијата од Истанбул
Русија инсистира дека сегашните преговори се само „продолжение“ на оние од Истанбул во 2022 година – кои Украина тогаш ги прекина токму поради неприфатливите услови. Тие услови и денес се непроменети. Сè што Русија сака е да се вратиме таму каде што застана таа, без ниту еден чекор напред.
Дури и тогаш, главен преговарач беше Медински, што јасно укажува на тоа дека Москва не е сериозна во своите намери. Во исто време, руските медиуми го напаѓаат Зеленски дека не сака да ја прифати „хуманата руска понуда“, додека целосно игнорираат зошто Путин не се појави на состанокот.
Договорот Молотов-Рибентроп, верзија 2.0?
Некои аналитичари дури го споредуваат ова со нова верзија на пактот Молотов-Рибентроп – тајниот договор меѓу СССР и нацистичка Германија од 1939 година. Идејата е слична: големите сили се договараат зад грбот на помалите. Путин веќе почна со рехабилитација на Сталин: аеродромот во Волгоград е преименуван во „Сталин“, отворена е биста во московското метро и подигнат е споменик на Сталин во окупираниот Мариупол – сето тоа како симболична порака дека е подготвен за секаква авторитарна пресметка.
„Се вртиме во круг“
Андреј Козирев, поранешниот министер за надворешни работи на Русија, денес живее во САД поради безбедносни причини. Тој изјави за „Дојче Веле“: „Се чини дека овие преговори се губење време. Единствениот начин да се запре Путин е да се вооружи Украина до заби.“ Според него, само силна украинска армија, економија и држава можат да ја запрат руската агресија.
Заклучок
Преговорите се само привид. Путин не сака договор со Украина, туку со Трамп. Тој игра на време, верувајќи дека по американските избори ќе добие шанса да ја зациментира својата визија за Украина. Дотогаш, борбите продолжуваат, а преговорите се претвораат во алатка за политичко манипулирање и одолговлекување. Европа? Засега, таа само набљудува. Но иднината, без јасна и силна позиција, би можела да ја чини многу.