Ненадејниот упад на Хамас во Израел беше обемен и софистициран до степен што претходно се мислеше незамислив.
Напаѓачите на Хамас дојдоа по копно, море и воздух, со што ја совладаа израелската одбрана. Тие убија над 900 луѓе во земјата, и војници и цивили, јавува Си-Ен-Ен.
Нивото на планирање потребно за таков напад покрена прашања за тоа дали Хамас можеше сам да го изведе и дали каква било помош што ја доби можеше да дојде од неговиот стар сојузник во регионот, Иран.
Техеран, кој ја поздрави операцијата, негира вмешаност. Иранската мисија во ОН објави соопштение во кое го нарече нападот „силно автономен и во согласност со легитимните интереси на палестинскиот народ“.
Цврста врска
Американскиот заменик-советник за национална безбедност Џон Финер во понеделникот повтори дека САД веруваат дека Иран е „нашироко вклучен“ во нападите на Хамас врз Израел, но додаде дека САД во овој момент немаат „директни информации“ кои го поврзуваат Иран со нападите.
„Она за што можеме да бидеме јасни е дека Иран е соучесник во поширока смисла на овие напади, бидејќи тие со децении го поддржуваат Хамас“, изјави Финер за американскиот канал ABC, наведувајќи ги како примери оружјето, одбраната и друга финансиска поддршка.
„Она што го немаме се директни информации кои покажуваат дека Иран бил вклучен во нарачувањето или планирањето на нападите што се случија во последните неколку дена. Тоа е нешто што ќе продолжиме внимателно да го анализираме“, рече Финер.
Сепак, цврстата врска меѓу Иран и Хамас, како и неговите милитантни партнери во Палестина, Исламскиот џихад, има силни основи. Палестинскиот исламски џихад, милитантна група со седиште во Газа, помала од Хамас, но значајна борбена сила во енклавата, ужива долг и јавен сојуз со Техеран.
Создавање на „Реалноста на војната“
Односот меѓу Хамас и Иран, од друга страна, е понејасно, бидејќи се влоши со текот на годините поради неговата поддршка за сирискиот диктатор Башар ал-Асад за време на граѓанската војна во земјата. На крајот, сепак, Хамас се врати во орбитата на Техеран и отворено комуницира со Иран и неговите паравоени сојузници за сопствените цели.
Израел тврди дека Иран му испраќа поддршка на Хамас во вредност од околу 100 милиони долари годишно. Американскиот Стејт департмент во 2021 година соопшти дека групата добива оружје, средства и обука од Иран, како и некои средства собрани во земјите од Заливот.
Иранските паравоени сојузници во регионот, како Хезболах во Либан, долго време се фалат со цврста координација со палестинските исламистички групи.
Коби Мајкл, виш истражувач во Институтот за национални безбедносни студии во Тел Авив, вели дека верува оти Иран сака да создаде „реалност на војната за да го истроши израелското општество и израелските одбранбени сили“.
„Постои заеднички именител помеѓу иранската стратегија и стратегијата на Хамас“, вели тој. „Затоа, Иран е важен фактор за Хамас, а Хамас е важен фактор за Иран.
Хезболах се заканува
Неколку месеци пред ненадејниот напад, заменик-шефот на политбирото на Хамас, Салех Ал-Ароури и водачот на палестинскиот исламски џихад, Зиад ал-Нахала, беа фотографирани во Бејрут во друштво на генералниот секретар на Хезболах, Хасан Насрала.
Во април, високиот политички лидер на Хамас, Исмаил Ханије се состана со Насрала во либанскиот главен град. Сè уште не е јасно како Ханије – кој живее во отсечениот Појас Газа – успеал да отпатува во Либан.
Во неговите неодамнешни политички говори, Насрала рече дека нема разлика меѓу стратешките цели на неговата група и оние на палестинските милитантни партнери. Тој, исто така, во неколку наврати алудираше на проширување на правилата на однесување во борбата против Израел за да се одрази на зајакнувањето на алијансата.
Либан и Израел теоретски се во војна. Хезболах е вкоренет на југот на земјата, која граничи со Израел. Во 2006 година избувна војна меѓу двете држави, при што загинаа над 1.100 луѓе во Либан и над 200 во Израел.
Оттогаш, размената на оган меѓу двете страни е исклучително ретка, а Хезболах постојано тврдеше дека ќе го нападне Израел со растечкиот арсенал на ракети, но само доколку Израел нападне либанска територија. Меѓутоа, во последниве месеци, Насрала ја сврте ситуацијата, ветувајќи дека ќе интервенира на палестинската страна доколку израелските трупи нападнат „христијански и муслимански свети места во Ерусалим“.
САД и Израел веруваат дека Хезболах поседува ракети со прецизно наведување. Во последниве години, Насрала изјави дека неговата група би можела да повика околу 100.000 резервисти во случај на потенцијална војна.
Зајакнување на сојузите
Хамас и Иран не беа секогаш на иста фреквенција. Сириската граѓанска војна ги спротивстави Асад и неговите сојузници, главно малцински шиити, против опозициското движење составено главно од сунити, кои се доминантна гранка на исламот. Хамас е сунитска организација, додека таканаречената опозициска оска на Иран е претежно шиитска.
Овој јаз постоеше неколку години, но почна да исчезнува бидејќи Сирија полека ги нормализираше односите со моќните арапски земји како Саудиска Арабија и Обединетите Арапски Емирати. Оттогаш, елитните сили на Иран го насочија својот фокус кон Израел.
Се чини дека сојузот на Техеран со палестинските исламски актери е во центарот на стратегијата на елитната иранска Револуционерна гарда, иако деталите се нејасни.
„Сите се прашуваат каква улога одигра Иран. Одговорот е дека не знаеме“, вели Калед Елгинди, виш соработник на Институтот за Блискиот Исток со седиште во Вашингтон. „Иран сигурно го поддржува Хамас финансиски, материјално и политички, но не знаеме до кое ниво Иран е вклучен во логистиката и каква логистичка поддршка има дадено за операциите од 7 октомври.
„Мислам дека никој не го знае тоа. Сите разузнавачки служби не беа свесни за тоа, вклучително и израелската“, додаде Елгинди.
Одговорот на прашањето дали Иран бил вклучен во операцијата може да има последици за иднината на војната што започна во саботата. Доколку Иран и неговите либански паравоени партнери помогнат во изработката на овој план, тоа би можело да доведе до неочекувано вклучување на Иран во конфликтот.
Сепак, јасно е дека сојузот меѓу палестинските милитанти и Иран е силен, и тоа би можело да биде доволно да го разочара регионот. Додека беснее војната околу Појасот Газа и на југ, каде што над 550 Палестинци загинаа во израелските бомбардирања, Израел, исто така, ги засили трупите на својата северна граница, каде што најмоќниот сојузник на Иран, Хезболах, може драматично да влезе во војната.