Брановите се кршат по белите песоци, но зад нив – под морската површина – се одвива трагедија. Обура, еден од водечките светски експерти за морската екологија, не зборува во статистика. Тој зборува во болка. „Смрт од илјада парчиња“, вели тој, опишувајќи го бавниот, но неумолив крах на коралните гребени ширум светот.
Веќе со децении ги проучува овие подводни екосистеми, некогаш величествени, живописни и исполнети со живот. Но денес, неговиот глас звучи како ехо од свет што исчезнува. „Следната генерација можеби никогаш нема да ја види славата на коралите“, вели со тага, не затоа што не сака, туку затоа што веќе гледа како таа слава избледува.
Коралите – подводните шуми што умираат
Што се губи кога коралите исчезнуваат? Повеќе отколку што мислиме. Тие се темел на животот во океаните. Дом на безброј видови риби, ракчиња, школки. Природни штитови од бури, места за риболов, туристички атракции, но и симбол на кревкоста на природата.
Но сега, тие полека се распаѓаат – некогаш одеднаш, како по удар, некогаш полека, неприметно. „Го губиме целиот екосистем“, вели Обура. Како да гледаме како шума гори, но под вода, без чад, без звук – само тишина.
Тишина наместо живот
Најпотресното, вели Обура, не е тоа што гледа помалку корали – туку што слуша… ништо. Жив корален гребен „пее“: пукања од ракчиња, длабоки ритми од риби, звуци што не ги слушаме, но што морето ги разбира. А денес? Молк. Деградирани гребени звучат тивко, мртво.
Каде е најлошо?
„Полесно е да се каже каде не е лошо“, коментира. Карибите, Персискиот Залив – региони некогаш богати со живот – сега се сенки од своето поранешно „јас“. Единствен отпорен бастион е т.н. „Корален триаголник“ меѓу Индонезија и Филипините, но и таму климатските промени ја вртат играта.
Дали веќе сме ја поминале границата?
Според Обура – многу места веќе се зад точката на враќање. И ако светот продолжи да се загрева, нема да треба многу време пред да се уништат дури и најотпорните гребени. Некогаш се мислеше дека границата е при затоплување од 2°C. Денес, новите податоци велат дека коралите почнуваат да умираат и при зголемување од само 1°C. А таму веќе сме.
Што значи ова за нас?
Губењето на коралните гребени нема да биде само еколошка трагедија – ќе биде и човечка. Рибарите ќе останат без риба, туристичките заедници без гости, крајбрежјата – без заштита. Но уште пострашно, ова е предупредување. „Коралите се канаринецот во рудникот“, вели Обура – тие умираат први, но зад нив ќе следуваат и други екосистеми. Природата испраќа сигнали – дали ги слушаме?
Можеме ли да ги вратиме?
Постојат обиди за вештачко садење и „реставрација“ на коралите, но тие се скапи, бавни и не се решение за глобалниот колапс. „Мораме да престанеме да мислиме дека технологијата ќе нè спаси“, вели Обура. „Решението не е само во лабораторија – туку во луѓето, во заедниците, во посветеноста“.
На крајот – што чувствува човек што гледа како умира светот што го сака?
Обура не се крие зад наука. „Лут сум“, признава. „Не можам да не бидам. Сакам да ги посочам одговорните“. Но, наместо да ја изгуби надежта, тој избира да зборува. Да предупреди. Да не молчи.
„Нема многу време“, ни вели. „Но сè уште имаме избор.“
Извор: The Guardian