Според Светската база на податоци за нееднаквост, во 2023 година, 10 отсто од најбогатите луѓе на планетата поседувале речиси три четвртини од светското богатство. Но, во кои земји нееднаквоста во распределбата на личниот имот е најголема?
Швајцарската инвестициска банка UBS со помош на таканаречениот коефициент „Џини“, секоја година составува листа на земји каде разликата меѓу богатите и сиромашните е најизразена.
Коефициентот „Џини“ е мерка што се користи во статистиката и економијата за да се оцени распределбата на приходот или богатството меѓу членовите на општеството, развиена од италијанскиот статистичар Корадо Џини во средината на дваесеттиот век. Кога се изразени како индекс, неговите вредности се движат од 0 до 1, каде што 0 претставува совршена еднаквост (сите имаат ист приход или богатство) и 1 претставува целосна нееднаквост (целото богатство или приход е во сопственост на само еден поединец). Како коефициент, опсегот се прикажува во вредности помеѓу 0 и 100.
Значи, колку е поголема неговата вредност, толку е поголема нееднаквоста во распределбата на доходот или богатството во набљудуваната земја или регион.
Според најновата листа, со податоците за минатата година, Јужна Африка, Бразил и Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ) се на врвот по нееднаквост, додека во првите десет се и САД, Индија и Шведска.
„Пазарите во развој како Јужна Африка, Бразил, Индија, Мексико и Индонезија се добро застапени на листата. Овие земји често се соочуваат со предизвици како што се нерамномерен економски развој, ограничен пристап до образование и здравствена заштита и значителни разлики во приходите помеѓу урбаните и руралните области. Додека земјите богати со нафта од Блискиот Исток, како што се Обединетите Арапски Емирати и Саудиска Арабија, генерираат значително богатство, распределбата на тоа богатство може да биде многу нееднаква, често концентрирана меѓу малата елита“, се вели во официјалниот коментар на UBS.
И додека присуството на САД на оваа листа – која има негативна конотација – е разбирливо бидејќи со години се зборува за големиот јаз меѓу најбогатите и најсиромашните во најголемата светска економија, високата позиционираност на Шведска, како и на Швајцарија или Данска, е нешто неочекувано.
Исто така, кога ќе се споредат вредностите на коефициентите од 2008 година и минатата година, се доаѓа до заклучок дека разликата во водечките земји на листата всушност е намалена.
Од 2008 година, економската нееднаквост во Северна Америка е благо намалена, додека е зголемена во поголемиот дел од Источна Европа и Азија, со забележителни исклучоци на Јужна Кореја и Хонг Конг, се посочува во анализата.
Во исто време, Западна Европа бележи доста различни резултати. На пример, нееднаквоста се зголеми приближно (20 проценти) во Шпанија и Финска, а падна за по пет проценти во Германија и Австрија.
Дали жителите на Сингапур, каде што нееднаквоста оттогаш се зголеми за речиси 23 отсто, се полоши од граѓаните на Хонг Конг (тука се следат како посебна територија)? Не мора да значи, објаснува UBS, бидејќи за да се добие најточна слика за нееднаквоста, треба да се спореди покриеноста на најсиромашните со апсолутното ниво на средства, како и со бројот и имотот на најбогатите.
Повеќе од 44 отсто од најбогатите луѓе во светот живеат во Соединетите Американски Држави и Канада, додека во земјите од Западна Европа има околу 25 отсто од таквите поединци (од кругот на т.н. „еден процент“).
Општо земено, високата економска нееднаквост често се поврзува со фактори како што се образованието, пристапот до здравствена заштита, пазарот на труд и социјалните политики и може да варира во зависност од специфичните социо-економски и политички услови во секоја земја.
Меѓу 33-те земји од европскиот континент, UBS не вклучи податоци за Македонија, ниту за Босна и Херцеговина, Србија, Албанија или Црна Гора.
Во однос на личните средства по возрасен, светската популација, статистички гледано, се чини дека постигна значителен напредок од почетокот на милениумот. Процентот на оние кои поседуваат помалку од 10.000 американски долари продолжи да опаѓа за време на рецесии и финансиски кризи (прво во 2008 година, а потоа по пандемијата), речиси преполовен од 2000 година, до точка каде што повеќе не е најчеста категорија во светот.
Но, во истиот период, речиси тројно се зголемил бројот на луѓе кои имаат повеќе од милион долари годишно на 1,5 отсто од светското население. „Вкупното богатство што го поседува оваа статистичка група сочинува речиси половина од глобалното богатство, или нешто помалку од 214 трилиони долари“, пишува UBS.
За волја на вистината, ни доларот не е тоа што беше, така што статистичката дефиниција за најсиромашните веројатно треба да се промени во блиска иднина – особено што вредностите на потрошувачките кошници во сите земји во светот пораснаа заедно со личните средства.