По најголемиот раст на цените на храната во последните две години во февруари, илјадници луѓе ширум Шведска минатата недела одлучија да ги бојкотираат најголемите супермаркети на седум дена, почнувајќи од минатиот понеделник. Движењето, кое стана вирално на TikTok и Instagram, се претвори во национална тема и политичко прашање, пишува „Гардијан“.
Според некои проценки, годишните трошоци за храна за едно семејство во Шведска се зголемиле за дури 30.000 круни (околу 2.679 евра) од јануари 2022 година. Пакет кафе наскоро би можело да достигне симболична ознака од 100 круни (8,94 евра). Тоа е зголемување за повеќе од една четвртина од почетокот на минатата година, според владината агенција за статистика Шведска.
Демонстрантите за поскапувањето го обвинуваат олигополот на супермаркетите и големите производители, кои, како што велат, го ставаат сопствениот профит пред клиентите и не дозволуваат вистинска конкуренција. Од друга страна, трговците ја префрлаат вината на војните, геополитиката, цените на суровините, лошата жетва и климатската криза.
Ова е само еден од низата протести за трошоците за живот што избувнаа низ Европа во последните недели. Во Бугарија, потрошувачите минатиот месец ги бојкотираа големите трговски ланци, а нивната продажба, наводно, паднала за речиси 30%. Во јануари бојкотот се прошири од Хрватска во Босна и Херцеговина, Црна Гора, Македонија и Србија.
„Немаме што да изгубиме, можеме само да добиеме“
Шведската иницијатива наречена „Бојкотирам Недела 12“, наречена така затоа што се одржа на 12-та недела од годината, ги повика потрошувачите да престанат да купуваат во големите продавници како што се Lidl, Hemköp, Ice, Coop и Willys.
„Немаме што да изгубиме, а можеме да добиеме“, се вели во објавите на социјалните мрежи. „Цените на храната вртоглаво пораснаа, додека прехранбените гиганти и големите производители заработуваат милијарди на наш трошок“.
Минатиот месец најмногу пораснале цените на чоколадото во Шведска, за дури 9,2%, покажуваат податоците на веб-страницата Matpriskollen. Цените на маснотиите за готвење се зголемени за 7,2%, на сирењето за 6,4%, на млекото и на павлаката за 5,4%. Сепак, не се сите убедени дека еднонеделниот бојкот ќе донесе конкретни резултати.
Учесниците во бојкотот планираат да ја продолжат акцијата со тринеделен бојкот на Ica, најголемиот шведски трговски синџир со околу една третина од пазарот, и производителот на млечни производи Arla. После тоа најавуваат дека на списокот ќе додадат и други фирми.
„Семејствата ги празнат своите заштеди за да преживеат“
Економскиот портпарол на социјалдемократите, Микаел Дамберг ја обвини владата предводена од умерените за неактивност. „Денес во Шведска, обичните семејства ги празнат своите штедни сметки и одат во долгови за да преживеат од месец во месец“, изјави тој во парламентот во вторникот.
Министерката за финансии Елизабет Свантесон одговори дека инфлацијата опадна откако владата ја презеде власта во 2022 година, кога беше околу 10%. Во февруари 2025 година, инфлацијата беше 1,3%, што претставува зголемување од 0,6% во јануари.
Сепак, таа призна дека цените на храната се уште се високи. „Важно е да им се помогне на оние кои се најпогодени. Исто така, важно е да видиме што можеме да направиме за цените на храната“, рече таа.