Никотинот долго време беше на лош глас, што и не чуди, бидејќи е составен дел на цигарите, кои генерално се штетни. Но, никотинот како молекула сам по себе, не претставува никаков значаен здравствен ризик за луѓето, гласат зборовите на клиничкиот психолог и истражувач, Карл Фагерстром од Шведска.
Фагерстром, како долгогодишен истражувач на тутунот и никотинот и автор на книгите Tobacco Smoking and Nicotine Depadence и Smoking Depadence, смета дека шведското искуство во користењето на алтернативни никотински производи за намалување на стапката на пушење покажало парадокс, што ги отвора очите: и покрај сличните нивоа на употреба на никотин како во остатокот на Европа, Шведска бележи значително помалку здравствени проблеми поврзани со тутунот. И тоа не е случајност.
Во извештајот „Без чад, помалку штета“ што го напиша со почитувани меѓународни здравствени експерти, Фагерстром се обиде да ги истакне податоците и научните докази кои покажуваат дека е важен начинот на консумирање, а не самото консумирање на никотинот.
Со други зборови, може да се каже дека додека пушењето предизвикува голем број здравствени проблеми, користењето алтернативи без чад го нема истиот ефект. Во Шведска избрале помалку ризичен начин на консумирање никотин, што доведе до значително подобри здравствени резултати.
На тој начин, во споредба со европскиот просек, Шведска има 38 отсто помалку смртни случаи поврзани со тутунот и 41 отсто помала зачестеност на ракот на белите дробови. Во исто време, приближно 1 од 4 луѓе во Шведска консумираат никотин, што е приближно исто како и во БиХ, што значи дека Швеѓаните не го избегнуваат никотинот, туку едноставно прифатиле побезбедни форми на внесување никотин.
Историски гледано, ставот на јавното здравство е јасен – никотинот е непријател. Сепак, иако во Шведска количеството на употреба е подеднакво, не е и начинот, бидејќи се внесува преку никотински ќесички и други алтернативи без чад, а не со согорување на тутунот, пишува Фагерстром.
Како им успеало тоа на Швеѓаните? Решението било во поинаква перспектива во однос на никотинот. Со едукација на јавноста од една страна и носењето соодветни прописи со кои се регулира употребата на никотин, од друга страна, може да се ублажат здравствените ризици без потреба од целосна забрана.
Фагерстром го споредува никотинот со кофеинот. Како и кофеинот, никотинот за многумина е постојан придружник, за некои е порок, а за други утеха. Тој верува дека овој пристап покажува дека фокусот треба да биде на тоа како се користи никотинот. Доколку не се направи јасна разлика и не се пружат јасни информации, постои ризик да им се наштети на луѓето на кои им е потребна помош, односно на пушачите кои сакаат да се откажат од пушењето.
Во поопширната верзија на извештајот „Без чад, помала штета“, Фагерстром го повикува светот да ја преиспита војната против никотинот и повикува на глобална промена на стратегиите за намалување на штети, кои би можеле да спасат милиони животи.
„Тоа е повик до креаторите на политиките, здравствените работници и општеството во целина да престанат да го демонизираат никотинот и да го препознаат вистинскиот непријател – чадот, а не супстанцата. Шведска е доказ за тоа што е можно кога ќе се направи разлика помеѓу зависноста и болеста. Време е глобалната заедница да ги следи доказите од Шведска и да ги употреби како нацрт за поздрав свет“, заклучува Фагерстром.