Пазарот на криптовалути не е едно од најспокојните места во светот во моментов.
Двете најпопуларни дигитални валути, биткоин и етер, се на најниско ниво од 2020 година, а алтернативните токени, како што се Dogecoin и Cardano, стојат уште полошо.
Иако е болен за инвеститорите, овој пад во никој случај не е без преседан. Криптовалутите се познати по својата нестабилност, а турбулентните економски услови ги уриваат не само нив туку и целиот пазар на капитал.
Она што е без преседан, сепак, е колапсот на криптовалутата Luna и поврзаниот стејблкоин TerraUSD, пишува електронското издание CNET. Несреќата испрати „шок бранови“ низ крипто-пазарот.
Токенот TerraUSD беше врзан за вредноста на американскиот долар, но колатералот беше скршен на 9 мај и неговата цена оттогаш падна на само 17 центи. Потоа, втората криптовалута Luna, која е централниот дел на екосистемот на Terra, пропадна во еден од најневеројатните крипто-падови во историјата.
Неговата цена падна од 116 долари во април на под еден цент минатата недела. Досега, таква „имплозија“ е забележана само во мали токени со мала капитализација, но никогаш во систем со големина на Luna со пазарна капитализација од повеќе од 40 милијарди долари.
Но, за да ги разберете причините за овој пад на крипто, прво мора да го разберете концептот на стабилни токени или т.н. stablecons. Во суштина, ова се криптовалути чија вредност е поврзана со конвенционалните валути.
Најголемите се Tether и USDC, а повеќето од овие стабилни монети се врзани за американскиот долар. На пример, ако имате 1.000 USDC токени, тие може да се заменат за 1.000 долари во секое време.
Стабилните токени овозможуваат заеми со криптовалути, што ги прави основна технологија на децентрализираните финансии, познати како DeFi.
Сепак, монетата TerraUSD се разликува од Tether и USDC во еден клучен индикатор. Додека Tether и USDC се поддржани со вистински американски долари, TerraUSD е децентрализирана или „алгоритамска“ монета.
Идејата е дека преку неколку механизми, плус резервите на биткоин вредни неколку милијарди долари, врзувањето со доларот (барем во теорија) треба да може да се одржи без да мора да биде поддржано од реални американски долари.
Секој TerraUSD токен може да се замени за Luna за истиот износ, мерено во американски долари.
Но, зошто се урна?
Сè започна во саботата, 7 мај, кога од протоколот на мрежата беа отстранети токени TerraUSD во вредност од повеќе од 2 милијарди долари, а стотици милиони беа продадени веднаш. Сè уште не е јасно дали ова е панична реакција на нестабилноста на пазарот на крипто и зголемувањето на каматните стапки или пак е злонамерен напад на системот Terra.
Огромниот бран на продажба ја турна цената на ниво од 91 цент, а трговците се обидоа да го искористат таканаречениот „арбитраж“, менувајќи го TerraUSD по цена од 90 центи за Luna во вредност од 1 долар. Сепак, се покажа дека постои ограничување на бројот на токени што може да се разменуваат на дневна основа, што ги турна цените уште пониски и доведе до спирала што доведе до колапс и на стабилниот токен и на Luna.
Меѓутоа, катастрофата не ги погоди само инвеститорите во мрежата Terra, туку и целиот пазар. Повеќе од 15 милијарди долари во криптовалути беа практично уништени и многу луѓе ги загубија своите заштеди. Некои инвеститори беа принудени да продадат големи делови од нивните крипто-паричници за да поправат дел од штетата, повлекувајќи го целиот пазар надолу.
Покрај тоа, случајот Terra покренува прашања за други стабилни токени. Веќе во 2021 година, јавниот обвинител на Њујорк го обвини Tether дека лаже за тоа колку доларски резерви всушност има.
Експертите се загрижени дека ако се работи за насочен напад на TerraUSD, истото оружје ќе може да се користи и против други криптовалути.
Несреќата го привлече вниманието на политичарите и регулаторите. Министерката за финансии Џенет Јелен минатата недела изјави дека „одврзувањето“ на курсот TerraUSD од американскиот долар е илустрација на фактот дека таканаречените стабилни монети се „брзорастечки производ и се поврзани со растечки ризици“.