Обединетото Кралство предлага да се блокира пристапот на Русија до платежната мрежа SWIFT поради нападот врз Украина, но европските земји се двоумат, а САД не се склони да го сторат тоа, додека критичарите предупредуваат на економските последици и сомнителната ефективност на мерка.
„Обединетото Кралство сака да го блокира пристапот на Русија до SWIFT, но за жал ние не го контролираме. Тоа не може да биде еднострана одлука“, изјави британскиот министер за одбрана Бен Валас за Би-Би-Си.
Исклучувањето на Русија од системот што го користат илјадници банки ќе му нанесе тежок удар на рускиот банкарски систем, оневозможувајќи им на банките пристап до пари.
Владите на многу други земји стравуваат дека тоа ќе им наштети и на нивната економија и на компаниите бидејќи ќе предизвика големи нарушувања, на пример, во снабдувањето со руска нафта и гас.
Францускиот министер за финансии Бруно Ле Мер во петокот рече дека исклучувањето треба да биде „последна опција“, а Германија го отфрли предлогот.
Некои пратеници во американскиот Конгрес бараат забрана, но претседателот Џо Бајден вели дека повеќе се залага за други санкции, пред се затоа што исклучувањето на Русија од SWIFT ќе влијае на другите земји и нивните економии.
Што е SWIFT?
SWIFT (Друштво за светски меѓубанкарски финансиски телекомуникации) е глобален финансиски извор кој овозможува непречен и брз трансфер на пари преку границите.
Функционира како систем за инстант пораки што го известува корисникот кога парите се испратени и кога пристигнале на сметката.
Основана е во 1973 година во Белгија и поврзува 11.000 банки и институции во повеќе од 200 земји.
Низ него дневно поминуваат повеќе од 40 милиони пораки за 1.000 милијарди долари во трансакции на компании и влади.
Се смета дека руските плаќања сочинуваат повеќе од еден процент од пораките.
Кој го контролира SWIFT?
SWIFT беше заеднички основан од американските и европските банки со цел ниту една од нив да развие сопствен систем и на тој начин да добие монопол на прекуграничните трансфери на пари.
Денес, мрежата е во заедничка сопственост на повеќе од 2.000 банки и финансиски институции.
Тој е надгледуван од белгиската централна банка во партнерство со водечките централни банки од целиот свет, вклучително и американската ФЕД и Британската централна банка.
SWIFT им обезбедува на своите членови сигурна меѓународна трговија и не треба да зазема страна во конфликти.
Сепак, на Иран му беше забранет пристапот до SWIFT во 2012 година, како дел од санкциите поради неговата нуклеарна програма. Таа загуби речиси половина од приходите од извозот на нафта и 30 отсто од надворешната трговија, пишува Хина.
SWIFT соопшти дека нема влијание врз санкциите и дека секоја одлука за нивно воведување останува на владите.
Како би влијаело исклучувањето на Русија?
Руските компании ќе го изгубат пристапот до вообичаените и тековните трансакции обезбедени од SWIFT и ќе им биде тешко да наплатат за нивната вредна енергија и земјоделски производи.
Банките веројатно би морале да работат директно меѓу себе, што би предизвикало одложување на трансакциите и дополнителни трошоци и на крајот би ја лишило руската влада од приходи.
Русија речиси остана без пристап до SWIFT откако го анектираше Крим во 2014 година. Москва тогаш рече дека потегот ќе биде еднаков на објавување војна.
Западните сојузници не ја спроведоа заканата, но Русија последователно одлучи да развие сопствен систем за прекуграничен трансфер на пари, кој сè уште е во зародиш.
За да се подготви за ваква санкција, руската влада го основа „Мир“, Национален систем за плаќање со картички, но тој моментално го користат многу малку земји.
Преголем ризик од хаос
Исклучувањето на Русија од SWIFT ќе им наштети на компаниите кои извезуваат и купуваат стоки од Русија, особено од Германија.
Поранешниот руски министер за финансии Алексеј Кудрин оцени дека исклучувањето на Русија од SWIFT може да го намали нејзиниот БДП за пет проценти.
Прашањето е дали блокирањето на пристапот до SWIFT на долг рок би влијаело на руската економија. Руските банки би можеле да ги пренасочат плаќањата преку земји кои не воведоа санкции кон Москва, како што е Кина, која има свој систем за плаќање.
Компаниите со побарувања од Русија, пак, ќе бидат принудени да најдат алтернативни канали за наплата.
Ризикот од хаос во меѓународниот банкарски систем е едноставно преголем, велат некои.