Америка се наоѓа пред сериозен пресврт. Масовните протести против апсењата на мигранти во Лос Анџелес прераснаа во насилство, а одлуката на претседателот Доналд Трамп да испрати војска во градот – без согласност од локалните власти – отвори прашања за уставноста, демократијата и иднината на САД. Протестите започнаа по најавата за голема акција на федералната служба за имиграција (ICE), која започна со масовни апсења на мигранти.
Наскоро улиците на Лос Анџелес беа исполнети со демонстранти, полиција, судири, запалени автомобили и ограбени продавници. Во обид да демонстрира сила, Трамп нареди распоредување на над 2.000 припадници на Националната гарда, заедно со 700 маринци – и тоа без дозвола од гувернерот на Калифорнија, демократот Гевин Њусом. Овој потег веднаш предизвика правна реакција од државата Калифорнија, која најави тужба против федералната влада.
Њусом: „Трамп е надвор од контрола. Ова е само најава на она што следува.“
Иако гардата и маринците немаат овластувања за полициски интервенции, нивната присутност во еден од најнаселените и етнички најразновидни американски градови ја зголеми тензијата и отвори стравувања од милитаризација на внатрешната политика.
Историска паралела – со клучна разлика
Последен пат американски претседател испратил војска без согласност од гувернер бил Линдон Џонсон во 1965 година – но тогаш за да ги заштити правата на граѓаните и да ги спречи расните неправди. Денес, велат критичарите, Трамп го прави токму спротивното: ја користи војската за политичка пресметка. Политичкиот аналитичар Божо Ковачевиќ предупредува дека овој чекор е опасно приближување до граѓанска војна.
Ковачевиќ: „Трамп не ги брани правата, туку ги напаѓа. Тој ја користи армијата како средство за одмазда кон државите каде што нема поддршка“.
Лос Анџелес – симбол на отпорот и тензијата
Изборот на Лос Анџелес како сцена за оваа демонстрација на сила не е случаен. Овој град има долга историја на расни и социјални немири – од немирите во 1992 година по случајот Родни Кинг, па сè до денес. Малцинствата се мнозинство во ЛА, а градот честопати е центар на политички активизам и борба за права.
Прекршување на принципите на федерализам
Според правни експерти, испраќањето на трупите без одобрение од државата ја нарушува уставната рамнотежа меѓу федералната и државната власт. Некои дури предупредуваат дека ова е најсериозното поткопување на американскиот федерализам во последните децении.
Берни Сандерс: „Ова нема врска со имиграцијата. Ова е обид за централизација на моќта во рацете на еден човек“.
Америка на работ на автократија?
Критиките не застануваат тука. Сè повеќе политички коментатори го опишуваат Трамп како лидер кој не ја почитува поделбата на властите и кој се однесува како апсолутен владетел. За него, изборната победа е единствениот извор на легитимитет, а сите институции кои не му се потчинети – непријатели.
Ковачевиќ: „Трамп сака Америка од 19 век – бела, протестантска, под контрола на малкумина. Тоа не е демократија“.
My feed is FLOODED with California Democrats saying Donald Trump is only trying to make a spectacle of Los Angeles by calling in the National Guard
ARE THEY INSANE??
1) ICE Protestors throwing bricks at federal officers
2) Protesters lighting LA on fire
3) Protestors breaking… pic.twitter.com/8DQ1wa2qcq— Wall Street Apes (@WallStreetApes) June 8, 2025
Каде води ова?
Иако е тешко да се предвиди како ќе заврши оваа криза, јасно е дека потезите на Трамп ја зголемуваат поделбата и ја продлабочуваат недовербата меѓу Вашингтон и федералните држави. Војската, која треба да штити од надворешни закани, сега е на улиците на сопствените градови – и тоа не за да помогне, туку да спроведе политичка волја.
Америка стои на раб – на граѓанска, уставна и демократска криза. И прашањето повеќе не е само какви се намерите на Трамп, туку колку системот е способен да го спречи еден човек да ја поништи целата политичка рамнотежа изградена во последните два века.