Ковид-19 е дел од нашите животи со месеци. Иако научивме многу за „непријателот“, никој сè уште не го знае одговорот на прашањето што нè чека оваа есен и зима.
Она што сè уште не го знаеме:
Дали епидемијата повторно ќе се разгори? Со летото и големото мешање на луѓето по укинувањето на пролетниот карантин, бројот на заразени лица во Европа нагло скокна. Франција, Шпанија и Велика Британија пријавуваат илјадници нови инфекции секој ден.
„Илјадници новоинфицирани лица на ден, тоа е многу и многу загрижувачки“, рече францускиот министер за здравство, Оливије Веран.
Ако продолжи вака, Обединетото Кралство ќе доживее „бурен период во наредните месеци“, изјави британскиот медицински експерт Џонатан Ван-Там.
Зголемувањето на бројот на заразени лица автоматски ќе доведе до поголем број тешки случаи за неколку недели, предупреди Веран. Но, прашањето е до кој степен, пишува „Јутарњи лист“.
Изгорувајќи се од првиот бран, многу лекари стравуваат дека есенва повторно ќе бидат преполни болниците и единиците за интензивна нега.
Вирусот сега циркулира претежно меѓу младите кои не се ризична група, но постарите лица и оние со послабо здравје неизбежно ќе бидат засегнати.
Други, помалку песимистички, сметаат дека ризикот од преоптоварување во болницата е помал отколку во пролетта, бидејќи луѓето кои припаѓаат на ризични групи ги почитуваат епидемиолошките мерки.
Најголемите оптимисти сметаат на имунитетот стекнат во првиот бран, надевајќи се дека ќе го спречи вториот и ќе овозможи да се избегне повторување на катастрофата од пролетта.
Сепак, сите инсистираат на почитување на епидемиолошките мерки – носење маски, хигиена на рацете и почитување на дистанца.
Реинфекции и имунитет
Неколку случаи на луѓе кои се опоравиле од коронавирус, а потоа повторно се заразиле се пријавени во последните неколку недели низ целиот свет, што веднаш покрена прашања во врска со трајноста на имунитетот.
Првиот ваков потврден случај беше 30-годишник од Хонг Конг, кој беше потешко болен првиот пат отколку вториот.
Стручните лица во тоа гледаат трошка надеж и знак дека неговиот имунолошки систем научил да се брани по првата инфекција.
Експертите, пак, нагласуваат дека заклучоците не треба да се носат врз основа на само неколку случаи и додаваат дека вистинското прашање не е дали може едно лице да се зарази двапати, туку колку е заразена личноста вториот пат.
Општо, имунитетот на ковид сè уште е непозната тема. Научниците се многу насочени кон антителата, но се надеваат дека друг вид на имунолошки одговор на Т-лимфоцитите може да ја запре епидемијата.
Што не е сигурно:
Улогата на децата
Учебната година започна во многу земји, но сè уште не е познато точно каква улога играат децата во ширењето на епидемијата.
Едно е сигурно: Тие ретко заболуваат од Ковид-19. Повеќето развиваат само лесна форма на болеста или воопшто немаат симптоми.
Она што не е познато е дека тие се подеднакво заразни како и возрасните.
„Кога се појавуваат симптоми, децата шират иста количина на вирус како и возрасните и се исто толку заразни. Не е познато до кој степен асимптоматските деца можат да ги заразат другите“, посочува Европскиот центар за превенција и контрола на болести (ECDC).
Вакцина: брзо и добро, дали е тоа можно?
Наоѓањето ефикасна и безбедна вакцина се смета за најдобар начин да се запре пандемијата. Но, не е познато кога тоа ќе се случи, и покрај бројните најави за вакцини и огромните инвестиции.
Светската здравствена организација неодамна објави дека се работи на 35 потенцијални вакцини во светот, кои се во фаза на клинички испитувања на луѓе ширум светот.
Девет вакцини се во завршна фаза на тестирање или ќе се најдат наскоро. Соединетите држави, Русија и Кина водат битка на далечина и ги забрзуваат процедурите со надеж дека први ќе развијат вакцина, дури и пред крајот на оваа година.
Сепак, експертите предупредуваат дека брзиот развој на вакцината и прескокнувањето на фазите може да предизвикаат проблеми со безбедноста на вакцината.
Примерот на вакцината Оксфорд покажува колку е важно да се следи постапката. Компанијата „Астразенека“ привремено престана да работи на вакцината кога волонтер разви „потенцијално необјаснета болест“ која би можела да се поврзе со вакцината.
Европската агенција за лекови (ЕМА) очекува дека првата вакцина ќе биде готова на почетокот на 2021 година.
Во најлош случај, може е вакцината никогаш да не биде развиена.
Што знаеме:
Маски и аеросоли
Пресвртот е спектакуларен: маските се сметаа за бескорисни во март, а денес ги препорачуваат повеќето здравствени работници, вклучително и СЗО.
Во меѓувреме, откриено е дека Ковид-19 многу веројатно се пренесува од мали честички распрскани во воздухот кои го издишуваат заболените (аеросол), а не само од поголемите капки кои се излачуваат при кивање, кашлање, зборување и валкани раце.
Во тој случај, физичкото растојание не е доволно и маската станува неопходна, особено во затворени простории со многу луѓе и слаба вентилација.
Лекови
Денес, повеќе се знае за лековите, благодарение на клиничките испитувања. Докажано е дека само еден вид на лек ја намалува смртноста, а тоа се кортикостероидите, кои го сузбиваат воспалението. Но, тие се индицирани само за „тешки и критични форми“ на болеста, нагласува СЗО.
Антивирусниот лек ремдесивир го намалува времетраењето на болничкиот третман, но неговата корист е релативно мала.
Од друга страна, хидроксихлорокинот, кој го препорача американскиот претседател Доналд Трамп, не се покажа корисен.