Договорот на Доналд Трамп со Србија и Косово сугерира поголеми инвестиции на САД во регионот во кој Кина инвестираше милијарди, но добрите односи меѓу Белград и Пекинг остануваат очигледни, и покрај претпазливоста на ЕУ, во која Србија сака да се приклучи, пишува „South China Morning Post“.
Под наслов „Србија го привлекува вниманието на Вашингтон додека Кина го зајакнува влијанието на Балканот“, весникот пишува дека големите инвестиции на кинеската влада во Србија се главниот фактор што ја движи политиката на САД во регионот на Балканот и пренесува проценки на експертите дека САД ќе имаат тешка задача да го извлечат Белград од кинеската економска орбита.
Весникот пишува дека Трамп не ја спомнал Кина на септемврискиот состанок со лидерите на Србија и Косово во Белата куќа, но договорот (за нормализирање на економските односи меѓу Србија и Косово) вклучува клаузула според која Србија „ќе забрани употреба на 5G опрема испорачана од несигурни добавувачи“ – формулација што САД ја користат кога мислат на кинескиот телекомуникациски гигант „Хуавеи“, кој Вашингтон го означи како ризик за националната безбедност.
Сепак, се додава во текстот, помалку од две недели откако Вучиќ се врати од САД, српската премиерка Ана Брнабиќ присуствуваше на отворањето на Центарот за иновации на „Хуавеи“ во Белград, каде рече дека компанијата е еден од најдобрите и најголемите партнери во Србија.
Според координаторот на програмата на Безбедносниот форум во Белград, Стефан Владисављев, нејзиниот говор бил еден од ретките „маслинови гранки“ за Пекинг по посетата на САД, што покажува дека владата е запознаена со антикинеските импликации од договорот во Вашингтон. Пекинг смета дека Србија е централна врска со европскиот дел од нејзиниот глобален план, вреден повеќе милијарди долари за изградба и проширување на трговските патишта, познат како „Еден појас, еден пат“, се вели во весникот, додавајќи дека позицијата на Србија е „меѓу Грција – каде што Cosco (China Ocean Shipping Company) купи мнозинска контрола врз пристаништето Пиреја … и Унгарија …. што го сочинува транспортниот коридор за кинеска стока до западноевропските пазари“.
Проценувајќи дека Србија е важен дел од стратегијата на Пекинг за пристап до пазарот на ЕУ и дека нивото на ангажман на Пекинг со Србија е многу повисоко отколку со која било друга земја од Западен Балкан, весникот потсетува дека Кина инвестирала 29 милијарди американски долари во инфраструктурни проекти во Источна Европа од 2007 година.
Србија доби убедливо најголемо учество, 10 милијарди американски долари, а Унгарија е на второ место со четири милијарди американски долари, се вели во февруарскиот извештај на белградскиот Центар за евроатлански студии. делумно благодарение на медицинската помош добиена од Пекинг во март за борба против епидемијата Ковид-19. Вучиќ свика прес-конференција и рече дека помошта е „братски“ одговор на кинескиот претседател Си Jinинпинг,
Покрај тоа, се додава, анкетите укажуваат на зголемување на поволните ставови кон Кина, делумно благодарение на медицинската помош добиена од Пекинг во март за борба против епидемијата „Ковид-19“. Вучиќ свика прес-конференција и рече дека помошта е „братски“ одговор на кинескиот претседател Си Џинпинг, а набргу потоа улиците на Белград беа покриени со црвени билборди, на кои имаше слики од Си со пораки за благодарност од Србија.
Сепак, според весникот од Хонг Конг на англиски јазик, Центарот за стратешки меѓународни студии (ЦСИС) со седиште во Вашингтон ги цитираше бројките на владата кои покажуваат дека ЕУ е далеку најголемиот донатор на помош за Србија, со 1,8 милијарди евра (2,1 милијарди долари).
Соединетите држави се на трето место, додека Кина и ‘достави на Србија 12% од ветената помош од 2009 година, или 6,6 милиони од 56 милиони евра, според ЦСИС.
Како пример за улогата на Кина во поддршката на српската економија, Белград го наведува и најголемиот производител на челик, железарницата во Смедерево, која беше купена од кинеската групација Hesteel Group за 46 милиони евра во 2016 година, спасувајќи со тоа 15.000 работни места
Но, со оглед на тоа што Србија се стреми кон членство во ЕУ, продлабочувањето на врските со Кина предизвикува тревога во Брисел, наведува весникот, додавајќи дека Јоханес Хан, како европски комесар за проширување во 2018 година, во интервју за „Политика“ изјавил дека ЕУ треба да внимава во претворање на Балканот во Тројански коњ од страна на Кинезите.
Кинеската „комбинација на капитализам и политичка диктатура“ може да им се допаѓа на некои лидери во регионот, рече Хан, а темата одекна во септември во извештајот на ЦСИС во кој се тврди дека кинеските инвестиции полека ја претвораат Србија во „земја клиент“ подредена на Пекинг.
Поранешниот службеник на Стејт департментот, сега директор на европската програма во ЦСИС – Хедер Конли изјави дека за разлика од наративот во Белград, заемите што Србија ги зема од Кина не биле ефтини, додека кинеските компании кои инвестираат во Србија вработуваат работници од Кина, а не од Србија и не ја штедат индустријата.
„Ние го потенциравме фактот дека, всушност, српската влада ги претстави оние заеми што мора да се отплатат како подароци – ние се селиме во „земјата клиент“, рече Конли, која е коавтор на извештајот. Кинеските економски активности ја зајакнаа поддршката на Србија за надворешната политика на Пекинг, истовремено поткопувајќи ја интеграцијата во ЕУ, се вели во извештајот.
Еден од споменатите примери е дека Вучиќ се разиде со ЕУ за прашања како што е одлуката на Кина да воведе закон за национална безбедност во Хонг Конг. ЕУ го осуди овој потег како кршење на принципот „една земја, два система“ за управување со Хонг Конг, додека Вучиќ испрати писмо до Си дека ја поддржува одлуката.
Ова прашање треба да се види и во светло на поддршката на Кина за политиката на Белград за непризнавање на Косово како независна држава, додава весникот.