Светот е задоволен од веста дека во долгорочните студии, дури две експериментални вакцини против Ковид-19 се покажале најмалку 90 проценти ефикасни во спречувањето на болеста, но има уште многу нерешени проблеми во врска со вакцините.
Колку ги заштитуваат старите лица и колку долго? Кои аспекти на имунолошкиот одговор кои тие ги предизвикуваат имаат заштитен ефект, а кои не? Дали е можно да се постигнат подобри резултати со вакцини кои делуваат на различни делови на имунолошкиот систем?
Веројатно ќе ни требаат повеќе вакцини против Ковид-19 за да ги заштитиме сите, но исто така и во случај вирусот да мутира и една вакцина повеќе да не може да ја неутрализира, што е реална можност кога ќе земете во предвид дека мутирана варијанта на САРС-КоВ-2 е откриена кај визон. Покрај тоа, потребни се поуспешни методи за дијагностицирање и лекување на болеста. Неодамна прекинатите две големи студии за вакцини поради силни несакани ефекти, нè предупредуваат дека сè уште не знаеме многу, пишува „Гардијан“.
Како и повеќето други вакцини во конкуренцијата, вакцините Фајзер / БајоНТек, Модерна и Оксфорд се инјектираат во мускул, од каде што стигнуваат во крвотокот и го стимулираат производството на антитела на САРС-КоВ-2. Антителата, сепак, се само една компонента на адаптивниот имунолошки систем на организмот, кој се развива со текот на времето, како одговор на инвазијата на вирус или кој било друг патоген. Тука е и т.н. вроден имунитет, кој се активира веднаш по инфекцијата, но не е прилагоден на кој било посебен патоген. Според Стивен Холгејт од Универзитетот во Саутемптон, „има голем број подвижни делови“ на имунолошкиот систем и тој е изненаден што научниците се фокусирале на само неколку.
Интерферон-бета
Холгејт е еден од основачите на Synairgen, кој тестира вдишување на интерферон-бета, важно вродено одбранбено оружје на телото, кое делува како лек против Ковид-19 со спречување на размножување на вирусот. „Солидарност“, меѓународна студија финансирана од СЗО, покажа дека интерферон-бета е ефикасен во лекувањето на хоспитализирани пациенти, а Synairgen неодамна ги објави резултатите од помала пилот-студија која покажува дека го подобрува закрепнувањето во полесни форми на болеста кога се вдишува наместо да се инјектира под кожата.
– Причината што лилјаците можат да имаат толку голем број вируси е што тие имаат толку силен одговор на интерферон. Затоа, тие не ја развиваат болеста. Затоа, Synairgen испитува дали интерферон-бета може да спречи хоспитализација на пациенти кои го вдишуваат веднаш откако ќе се утврди дека се позитивни, додека се уште се дома. Ако таквиот пристап навистина функционира, тој ќе работи дури и ако вирусот мутира, бидејќи ефикасноста на интерферонот не зависи од структурата на вирусот – вели Холгејт.
Т-клетки
Друг имунолошки одговор кој привлекува големо внимание во контекст на Ковид-19 се Т-клетките, кои заедно со Б-клетките, кои произведуваат антитела, формираат адаптивен имунолошки систем и извршуваат две главни функции: помагаат на Б-клетките да ја завршат работата и убиваат заразени клетки. И Б и Т-клетките се сеќаваат на претходните инфекции, што значи дека тие се активираат побрзо кога патогенот ќе се појави втор или кој било друг пат, пренесува „Гардијан“.
Во мај, американски научници објавија дека Т-клетките земени од примероци на човечка крв земени пред 2019 година и изложени на вирусот Сарс-Ков-2 се сеќаваат на инфекција со коронавирусот, што укажува на тоа дека порано изложување на разни вируси на корона, како што е оној што предизвикува настинка, можеби е доволно за да инспирира надеж дека исто така ќе заштити од Ковид-19. Овие надежи беа поткрепени со вестите за луѓето кои се бореа со инфекцијата, иако бројот на пациенти во студијата беше мал.
– Т-клетките не можат да спречат инфекција, тие можат да реагираат само доколку има инфекција – објаснува Акико Ивасаки од универзитетот Јеил. Затоа, иако постои можност да се намали интензитетот на болеста, тоа не може да спречи пренесување од човек на човек. Покрај тоа, сè уште не е докажано дека одговорот на Т-клетките помага.
– Веројатно и антителата и Т-клетките обезбедуваат важна заштита, но досега немаме докази дека тие воопшто штитат – вели имунологот Занија Стаматаки од Универзитетот во Бирмингем.
Собирање докази
Со цел да се соберат докази, ќе биде потребно да се види како луѓето кои биле природно изложени на вирусот или биле вакцинирани против него, реагираат на повторна инфекција. Тим научници собрани околу Ивасаки споредува имунолошки реакции на „неекспонирани“, болни и излекувани лица, додека вирусологот Флоријан Крамер од Медицинскиот факултет Аикан на универзитетот „Маунт Синај“ во Њујорк ги следи реакциите на илјадници пациенти кои биле природно изложени на вирусот. Конечно, тука е и ТВ. студија за предизвици, што треба да стартува во јануари од страна на Крис Чи од лондонскиот Кралски колеџ.
Во првата фаза од студијата, на околу 30 млади здрави лица ќе им се измери имунолошкиот статус пред и по намерно изложување на вирусот САРС-Ков-2. Ова ќе собере податоци за имуните реакции во крвта, но, вирусот ќе се инјектира преку носот, и локално. И антителата и Т-клетките се произведуваат во мукозните мембрани, вклучувајќи ги и оние што се поставени во дишните патишта, како и во крвта, при што имунитетот на мукозата предизвикува возбуда кај некои научници, иако производителите на вакцини досега посветуваа скромно внимание на тоа.
– Вирусот влегува преку мукозни површини. Ако се неутрализира, играта е завршена – објаснува Крамер.
Добри вести
Антителата постојат во различни форми, кои се разликуваат во биолошките својства и ткивата во кои се изразени. Како и вакцините Фајзер и Модерна, повеќето вакцини за Ковид-19 кои се во фаза на развој ги активираат антителата на IgG (имуноглобулин Г) во крвта, но главното антитело кое се лачи во горниот респираторен тракт, пред се во носот и грлото, е IgA (имуноглобулин А).
Засега, повеќето експериментални вакцини се насочени кон создавање антитела, пред се igG. Добрата вест е дека неколку студии, вклучително и на Крамер, покажаа дека нивото на IgG останува високо до осум месеци по инфекцијата, а најдобрата вест е дека најмалку две вакцини што моментално постојат веројатно штитат од Ковид-19 и постојат големи шанси најчувствителните луѓе во светот за само неколку месеци имаат корист од нив.