Европа не е подготвена за огромните и зголемени климатски ризици, предупредува Европската агенција за заштита на животната средина (ЕЕА), во првата објавена Европска проценка на климатскиот ризик (EUCRA).
Оваа проценка е објавена за да помогне во идентификувањето на приоритетите на политиката за адаптација на климатските промени и за секторите чувствителни на климата.
Како што истакнуваат, Европа е континентот кој најбрзо се затоплува во светот, а климатските ризици ја загрозуваат нејзината енергетска и прехранбена безбедност, екосистемите, инфраструктурата, водните ресурси, финансиската стабилност и здравјето на луѓето.
„Многу од овие ризици веќе достигнаа критични нивоа и може да станат катастрофални без итни и решителни мерки“, предупредува ЕЕА.
Екстремните горештини, сушата, шумските пожари и поплавите, како што се случија во последните години, ќе се влошат во Европа дури и при оптимистички сценарија за глобално затоплување и ќе влијаат на животните услови на целиот континент.
Според експертите, европските политики и акциите за адаптација не се во чекор со брзо растечките ризици. Во многу случаи, постепеното прилагодување нема да биде доволно, велат тие, а бидејќи многу мерки за подобрување на отпорноста на климата траат долго, можеби ќе бидат потребни итни мерки дури и за ризици кои се уште не се критични.
Некои региони во Европа се жаришта за повеќекратни климатски ризици. Јужна Европа е особено изложена на ризик од шумски пожари и влијанието на недостигот од топлина и вода врз земјоделското производство, работата на отворено и здравјето на луѓето. Поплавите, ерозијата и навлегувањето на солена вода им се закануваат на ниските крајбрежни региони на Европа, вклучувајќи и многу густо населени градови.
„Нашата нова анализа покажува дека Европа се соочува со итни климатски ризици кои растат побрзо од нашата општествена подготвеност. За да се обезбеди отпорност на нашите општества, европските и националните креатори на политики треба да дејствуваат сега, и преку брзо намалување на емисиите и силни политики и активности за прилагодување“, рече извршната директорка на ЕЕА, Леена Ила-Мононен.
Многу климатски ризици бараат итна акција
36 главни климатски ризици за Европа се идентификувани во пет широки кластери: екосистеми, храна, здравје, инфраструктура и економија и финансии. Повеќе од половина од главните климатски ризици идентификувани во извештајот сега бараат повеќе активности, а осум од нив се особено итни, главно за да се зачуваат екосистемите, да се заштитат луѓето од топлина, да се заштитат луѓето и инфраструктурата од поплави и пожари и да се обезбеди одржливост на европските механизми за солидарност, како што е Фондот за солидарност на ЕУ.
Екосистеми: Речиси сите ризици во кластерот на екосистемот бараат итни или дополнителни мерки, при што ризиците за морските и крајбрежните екосистеми се оценуваат како особено сериозни. Извештајот на ЕЕА потсетува дека екосистемите обезбедуваат повеќе услуги за луѓето, и затоа овие ризици имаат висок потенцијал да се прелеат во други области, вклучително и храна, здравје, инфраструктура и економија.
Храна: Ризиците од топлина и суша за растителното производство се веќе на критични нивоа во јужна Европа, но земјите во централна Европа исто така се изложени на ризик. Особено, продолжените суши кои зафаќаат големи површини претставуваат значителна закана за растителното производство, безбедноста на храната и снабдувањето со вода за пиење. Како едно решение, дури и делумното префрлање од протеини од животинско потекло кон протеини од растително потекло ќе ја намали потрошувачката на вода во земјоделството и зависноста од увезената добиточна храна.
Здравје: Топлината е најсериозен и најитниот двигател на климатските ризици по здравјето на луѓето. Специфичните групи на население се изложени на најголем ризик, како што се работниците на отворено изложени на екстремна топлина, постарите лица и луѓето кои живеат во лошо изградени станови, во области со силен ефект на урбан остров или со несоодветен пристап до ладење. Многу од лостовите за намалување на здравствените ризици поврзани со климата лежат надвор од традиционалните здравствени политики, како што се урбаното планирање, стандардите за градба и законите за работни односи.
Инфраструктура: Почестите и екстремни временски настани ги зголемуваат ризиците за изградената средина во Европа и критичните услуги, вклучувајќи енергија, вода и транспорт. Додека ризиците од поплави од крајбрежјето се релативно добро управувани во Европа, зголемувањето на нивото на морето и промените во шемите на бури може да имаат катастрофални влијанија врз луѓето, инфраструктурата и економската активност. Во јужна Европа, топлината и сушите претставуваат значителен ризик за производството, преносот и побарувачката на енергија. Станбените згради исто така треба да се прилагодат на зголемувањето на топлината.
Економија и финансии: Европската економија и финансискиот систем се соочуваат со многу климатски ризици. На пример, климатските екстреми може да ги зголемат премиите за осигурување, да го загрозат имотот и хипотеките и да ги зголемат државните трошоци и трошоците за задолжување. Одржливоста на Фондот за солидарност на ЕУ е веќе критично загрозена од скапите поплави и шумските пожари во последниве години. Влошувањето на климатските влијанија, исто така, може да го зголеми јазот во приватниот осигурување и да ги направи домаќинствата со ниски приходи поранливи.
Клучна соработка
ЕУ и нејзините земји-членки постигнаа значителен напредок во разбирањето и подготовката за климатските ризици со кои се соочуваат. Националните проценки на климатските ризици се повеќе се користат за развој на политика за адаптација. Но, социјалната подготвеност е недоволна бидејќи спроведувањето на политиката заостанува зад брзото зголемување на нивото на ризик, оценува Европската агенција за заштита на животната средина.
Повеќето од главните климатски ризици идентификувани во извештајот се сметаат за „косопственост“ на ЕУ, нејзините земји-членки или други нивоа на власт. За да се адресираат и да се намалат климатските ризици во Европа, проценката на ЕЕА нагласува дека ЕУ и нејзините земји-членки мора да работат заедно и исто така да вклучат регионално и локално ниво, кога е потребна итна и координирана акција.
Сè уште има многу празнини во знаењето со главните климатски ризици идентификувани во извештајот на ЕЕА.
ЕУ може да игра клучна улога во подобрувањето на разбирањето на климатските ризици и нивното поседување ризици, како и како тие може да се решат преку законодавство, соодветни структури на управување, мониторинг, финансирање и техничка поддршка, се вели во извештајот.
Ваквото ново знаење, исто така, ќе биде инструментален придонес за следната европска проценка на климатскиот ризик.