Растечките предизвици за статусот на еврото како резервна валута во глобалната економија која брзо се менува засега остануваат во рацете на европските престолнини бидејќи ги одмеруваат последиците од потенцијалната заплена на замрзнати руски средства, пишува Ројтерс.
Сепак, Европа се соочува со сè поитна потреба да помогне во финансирањето на опстанокот на Украина, бидејќи претседателот Доналд Трамп се обидува да ја повлече американската поддршка и наместо тоа да се пазари со рускиот претседател Владимир Путин.
Тука доаѓаме до околу 300 милијарди долари средства на руската централна банка замрзнати од Западот откако Путин им нареди на своите војници да влезат во Украина пред три години. Најголемиот дел од овие средства се чуваат во Европа – главно како државни обврзници, а профитот од нив се користи за гарантирање заеми за Украина.
Иако целосната заплена на овие средства може да биде многу примамлива, таквите активности имаат долга правна историја и би можеле да ги исплашат другите централни банки кои сакаат да пласираат средства во Европа.
Ран пример за таква акција, наведен од европските економисти во една студија минатата година, беше советската конфискација на злато испратено во Москва од Националната банка на Романија во 1918 година. Војните од 20 век даваат десетици други примери.
Но, европските функционери кои се гордеат со тоа што го поддржуваат владеењето на правото во регионот срамежливо се борат против секое нарушување на законски воспоставениот имунитет на суверена сопственост.
„Не е на Европската централна банка да разговара за тоа, но јас секако би тврдела дека основата на меѓународното право врз која се носи каква било одлука ќе биде важна што се однесува до другите инвеститори“, рече претседателката на Европската централна банка Кристин Лагард минатата недела.
„Никој нема интерес да прави работи што би го ослабнале нашиот систем сега, кој исто така е широко напаѓан на други места преку трговијата, тарифните политики“, рече францускиот министер за одбрана Себастиен Лекорну минатата недела за заканите на Трамп дека ќе воведе големи нови царини за европскиот извоз.
Доминација на доларот
На Европа и требаше долго време да прифати дека еврото веројатно нема да ја оспори доминацијата на доларот како резервна валута – накратко, аспирацијата се појави во бурните денови по неговото раѓање во 1999 година.
Всушност, од 2010 година, уделот на глобалните девизни резерви кои се чуваат во еврото падна од 25,8 отсто според сегашните стапки на 20 отсто, бидејќи другите валути добиваат сила. Дури и доларот благо се лизна, а сепак учествува со 58,4 отсто од уделот.
Во минатогодишниот извештај за меѓународната позиција на еврото, Лагард ги наведе предизвиците кои се движат од појавата на други единици како валута за фактурирање на трговијата до обновениот интерес за злато како резервна актива во тешки времиња.
Некои, пак, ја доведуваат во прашање оправданоста дури и на напорите да се позиционира еврото како главна резервна валута со оглед на слабите точки во неговата изградба, кои веќе беа изложени од должничката криза пред 15 години.
„Ако претпоставиме дека ова е политичка амбиција, тогаш еврото е навистина хендикепирано поради отсуството на унија на пазарите на капитал, недостатокот на безбедно засолниште за еврото и недостатокот на целосно развиена банкарска унија“, рече Ханс Геромс, професор на Колеџот на Европа и соработник во тинк-тенкот „Бригел“.
Тоа беше еден од неуспесите што ги идентификуваше поранешниот шеф на ЕЦБ Марио Драги во извештајот минатата година за тоа како Европа може да ја избегне „бавната агонија“ на економијата која дополнително заостанува зад своите американски и азиски ривали. Сепак, дури и сега, мал напредок е постигнат во нив.
Сметката расте
Но, ако таквите кревкости помагаат да се објасни зошто Европа е претпазлива за се што може да го ослаби кредибилитетот на нејзината валута, се наѕираат пошироки геополитички размислувања.
Учесниците на самитот во четвртокот за зголемување на европските трошоци за одбрана рекоа дека не биле донесени никакви одлуки во разговорите за запленување на руските средства, а дипломат на ЕУ потврди дека Германија, Франција и Белгија – дом на депозитарот за хартии од вредност Euroclear, каде што се чуваат многу од средствата – го повториле своето противење.
Сепак, Миту Гулати, експерт за право на национален долг на Универзитетот во Вирџинија, рече дека пресвртот на Трамп на американската политика за Украина ги шокираше Европејците „да ги разгледаат потезите што не беа подготвени да ги направат пред шест месеци“.
„Истите луѓе кои рекоа дека нема да направат (целосна заплена) сега се јавуваат да кажат дека се заинтересирани“, рече Гулати, кој одби да прецизира со кои земји разговарал.
Еден централен банкар од еврозоната кој побара анонимност се согласи дека расте политичкиот притисок да се размислува за конфискација.
„Советите на ЕЦБ нема да се променат“, рече банкарот. „Но, ова можеби нема да влијае на политичарите. Сметката за Украина штотуку се зголеми многу, а тоа ги прави овие пари многу попривлечни“.