Од 1-ви декември се очекува „олеснување“ на кредитните услови за млади брачни парови кои купуваат прв стан. Гувернерот на, НБМ Трајко Славески очекува дека банкарите ќе го следат овој сигнал. Градежниците пак велат дека пред да се спроведе некоја мерка потребна е анализа и долгорочна стратегија за пазарот со недвижности во државата. За четири години цените за квадратен метар се зголемија за повеќе од двојно.
“Фиксна камата од 3,50% во првите 120 месеци, варијабилна камата за остатокот од периодот од 6,94%“
“Фиксна камата од 3% во првите 5 години. Минимум 15% учество од купопродажната цена“
Водечките банкарски групации со приближно исти кредитни понуди за граѓаните кои сакаат да купат стан. Каматите се движат од 3% па нагоре во зависност од тоа за колку долг период се фиксни или променливи, роковите се отплата се движат од 5 години па се до 30 години.
Главната конкурентска разлика која може да се воочи преку официјалните податоци што ги објавуваат банкарите е во нијансите на каматите и во провизииите, надоместоците и осигурувањето што се бара за станбениот кредити. Најавата на гувернерот дека НБМ донесе одлука купувањето на стан да го направи подостапно за младите брачни парови, бизнис-банкарските кругови ја пречекаа со различни коментари – од тоа дека се работи за потег кој значајно нема да ја промени состојбата до тоа дека сепак, конечениот збор за олеснување на кредитните услови ќе го имаат самите банкари.
„Бизнис-инфо“ стапи во контакт со менаџери од градежниот сектор. Една од првите забелешки беше дека одлуката на НБМ е донесена интерно, градежните компании не биле консултирани.
„За една ваква мерка мислам дека е потребна анализа која треба да ги покаже причините и ефектите. Сега учеството за стан изнесува околу 20%, со мерката на НБМ треба да се намали на 10% за младите брачни парови кои купуваат прв стан, но дали тоа ќе биде така и под кои услови, ќе кажат банкарите. Сметам дека оваа мерка за така наречено олеснување на кредитните услови за младите брачни парови нема да даде ефект врз позначајно зголемување на побарувачката“ – вели за „Локално“, Ивица Јакимовски од Градежната комора на Македонија при ССК.
Ивица Јакимовски/Фото: Фејсбук
Според одлуката на НБМ, од 1 декември банките ќе можат да даваат станбени кредити за прв стан или за изградба на куќа со учество од 10% од вредноста на станот, но под одредени услови.
„Очекувам дека нашите банки, во согласност со практиката присутна во голем број земји во светот, на кредитобарателите коишто за првпат купуваат стан како примарно живеалиште, ќе им понудат кредити по каматни стапки пониски за 0,5 до 0,75 процентни поени, што би придонесло за заштеди изразени во илјадници евра“ – изјави неодамна гувернерот Славески.
Додека за едни се најавува олеснување, за други пак заострување на кредитните услови за купување стан кој се смета за инвестиција, односно не е наменет за живеење на сопствениците
„За корисниците на станбени кредити наменети за купување или градење прво живеалиште, ќе останат во важност досегашните лимити на показателот ДСТИ, коишто изнесуваат 55% за изложеноста во денари и 50% за изложеноста со валутна компонента“ – изјави Славески.
Менаџерите од градежниот бизнис сметаат дека е потребна детална анализа за тоа што се случува на пазарот на недвижности во земјава.
“На ниво на државата потребно е да се направи долгорочна стратегија за пазарот на недвижности. Сега се соочуваме со бројни осцилации – од намалена до зголемена побарувачка, но веќе има и нов проблем, а тоа “дефицитот “ на атрактивни локации за градење, конкретно ние веќе имаме скопски општини каде и да не се издаваат маркици за градеање“ – вели за Јакимовски од Градежната комора на Македонија при ССК.
Најмногу станови се градат во полошкиот регион, цените и натаму до „плафон“…
Дали мерката на НБМ за која сепак – конечениот збор ќе го кажат банкарите ќе даде ефект и каков ќе биде тој , ќе се знае на почетокот од следната година. „Бизнис-инфо“ направи увид во новите податоци на НБМ за состојбата со кредитната задолженост по основ на станбени кредити. Заклучно со крајот на август, износот на вкупните станбени кредити е 1,67 милијарди евра што е за 1% повеќе во однос на јули додека годишниот раст изнесувал 15,5%. Во првите два квартали од годинава беа регистрирани фантастично високи годишни стапки на раст на индексот на цените на становите, заклучно со март за 22,6% а на крајот на вториот квартал за 22,3%, што се највисоки квартални стапки на раст во изминатите години.
Во јули годинава била предвидена изградба на 667 станови на територијата на целата држава, а најмногу 268 во Полошкиот регион, потоа 125 во Скопскиот регион и на трето место со изградба на 98 станови е Југозападниот регион.
Иако цените на становите и натаму се одржуваат на високо ниво, сепак постои голема разлика во зависност од градот односно регионот.
„Ако се земат во предвид сите елементи на изградба цената на чинење на еден метар квадратен е од 400 до 500 евра. Така еден квадрат не може да биде поевтин од 600 евра. Разликата зошто во помалите градови цената на становите е поевтина и се движи од 800 до 900 евра квадрат е поради тоа што таму се поевтини цената на земјиштето и комуналиите. Цената на работната рака е иста дури и поскапа отколку во Скопје затоа што нема работници. За изградба на карабина се наоѓаат работници, но занаетчии – плочкари, гипсари, електричари, водоинсталатери нема и се поскапи во другите градови“ – изјави неодамна за „Локално“, Никола Велковски, градежен експерт и еден од поранешните главни градски архитекти.
Цените на становите во државата куминираат изминатите четири години. Ако во 2020-та квадратен метар во Центар, Карпош, Аеродром, чинеше 1000 евра, денеска цената е за повеќе од двојно зголемена, зависно од локацијата и од годината на изградба на зградата.
Б.С.