Прашањето за зголемување на старосната граница за пензионирање во Македонија е комплексна тема која генерира широка дебата во јавноста и меѓу институциите.
Во моментов, законската старосна граница за пензионирање е 64 години за мажи и 62 години за жени со најмалку 15 години стаж.
Еве преглед на главните аргументи за и против, како и што би можело да донесе таквата промена:
⚖️ Аргументи „ЗА“ зголемување на старосната граница
Главниот аргумент за зголемување на старосната граница е фискалната одржливост на Пензискиот фонд (ФПИОМ).
-
Демографски трендови:
-
Стареење на населението: Бројот на пензионери се зголемува (околу 1.500 до 1.700 нови пензионери годишно).
-
Емиграција на млади: Иселувањето на младата работна сила ги намалува приходите од придонеси во Фондот.
-
Однос работници-пензионери: Се нарушува односот меѓу бројот на осигуреници (кои плаќаат придонеси) и бројот на корисници на пензија, што го зголемува дефицитот на Фондот и потребата од покривање од Буџетот на државата.
-
-
Меѓународни препораки и практики:
-
Меѓународни институции како Светската банка и ММФ во минатото укажуваа на потребата од реформи, вклучувајќи го и ова прашање.
-
Фискалниот совет (независно државно тело) препорача зголемување на старосната граница на 67 години за мажи и жени од 2026 година, како мерка за фискална консолидација.
-
Многу европски земји веќе ја зголемуваат или планираат да ја зголемат старосната граница (до 67, па дури и 70 години) поради продолжениот животен век.
-
🚫 Аргументи „ПРОТИВ“ зголемување на старосната граница
Противниците на оваа мерка, вклучувајќи ја Владата и синдикатите, најчесто ги наведуваат следните аргументи:
-
Животен век:
-
Понизок животен век: Просечниот животен век во Македонија е понизок од светскиот просек, што значи дека луѓето би имале пократок период за користење на пензијата.
-
-
Социјална правда и услови за работа:
-
Тешки работни места: Мерката се смета за неправедна кон работниците во индустријата, градежништвото, земјоделството и производството, кои извршуваат тешки и макотрпни работи.
-
Достоинство: Се смета дека анализата треба да биде посуштинска и да ги земе предвид човековите права и достоинството, наместо да ги гледа луѓето само како бројки.
-
-
Алтернативни решенија:
-
Владата и Синдикатите се фокусираат на алтернативни мерки како:
-
Намалување на сивата економија и даночната евазија.
-
Зголемување на вработувањето на младите преку реални работни места и повисоки плати, со цел да се зголеми приливот на средства во Фондот.
-
Разгледување на можности за предвремено пензионирање за работници во тешки услови.
-
-
-
Политички став:
-
Владата во моментов е на став дека нема да ја зголеми старосната граница, туку ќе бара други начини за стабилизирање на Фондот.
-
🔑 Што би донело зголемувањето?
Доколку се зголеми старосната граница, тоа би довело до:
-
Подобрување на одржливоста на Фондот: Повеќе години на плаќање придонеси и помал период на исплата на пензии би можело да го намали дефицитот на ФПИОМ и зависноста од државниот буџет.
-
Продолжено активно учество на работната сила: Луѓето би останале подолго на пазарот на трудот.
-
Зголемен притисок врз одредени категории работници: Работниците со потешки работни места и послабо здравје би се соочиле со предизвици.
-
Потреба од прилагодување на пазарот на труд: Би се наметнала потреба од обезбедување услови за работа за повозрасни лица, преквалификација и сл.
Засега, и покрај препораките од Фискалниот совет и меѓународните трендови, нема официјална одлука од Владата на Македонија за зголемување на старосната граница за пензионирање. Се разгледуваат можности за доброволно продолжување на работниот стаж во одредени сектори.
Извор: Gemini