AI анализи

AI анализи: Дали зголемувањето на минималната плата во Македонија автоматски значи зголемена инфлација и отпуштање работници?

Иако постои страв дека секое зголемување води кон повисоки цени и отпуштања, економската реалност е посложена и зависи од повеќе фактори.

од Vladimir Zorba
41 прегледи Фото: Локално

Прашањето за минималната плата е една од најчестите теми на дебата во македонската економија. Иако постои страв дека секое зголемување води кон повисоки цени и отпуштања, економската реалност е посложена и зависи од повеќе фактори.

Накратко: Не, ефектите не се автоматски ниту еднострани. Еве детално објаснување на клучните аспекти:

1. Врската со инфлацијата

Инфлацијата во Македонија често е поттикната од надворешни фактори (цени на енергенси и увозна храна), но платите исто така играат улога.

  • Трошочен притисок: Кога бизнисите (особено во трудоинтензивните сектори како текстилната индустрија или угостителството) плаќаат повисоки плати, тие често се обидуваат да го префрлат тој трошок на крајниот потрошувач преку повисоки цени.

  • Зголемена побарувачка: Повисока минимална плата значи повеќе пари во рацете на граѓаните кои најмногу трошат. Оваа зголемена побарувачка за производи може да ги поттикне цените нагоре.

  • Методологија: Од 2022 година, минималната плата во Македонија се усогласува според формула: 50% од порастот на трошоците за живот и 50% од порастот на просечната плата. Ова значи дека платата делумно ја „следи“ инфлацијата, наместо само да ја создава.

2. Дали ќе има отпуштања?

Стравот од отпуштања е оправдан кај малите и микро бизниси кои работат со ниски профитни маржи, но статистиката често покажува поинаква слика.

  • Апсорпција на трошоците: Наместо отпуштања, многу фирми избираат да ги намалат своите профити или да инвестираат во автоматизација за да ја зголемат продуктивноста.

  • Недостиг на работна сила: Во моментов, Македонија се соочува со огромен одлив на работници во странство. Поради ова, работодавачите се принудени да ги качуваат платите за да ги задржат вработените, па ризикот од масовни отпуштања е помал бидејќи веќе има дефицит на кадар.

  • Сива економија: Еден специфичен ризик во Македонија е префрлањето на дел од платата „во плик“ или формално одјавување на работници кои продолжуваат да работат неформално.

Анализа на ефектите

Позитивни ефекти Ризици и негативни страни
Намалување на сиромаштијата: Директна помош за најранливите работници. Намалена конкурентност: Тешкотии за извозните фирми (на пр. текстил).
Зголемена потрошувачка: Повеќе пари во оптек ја раздвижуваат економијата. Спирала плати-цени: Ризик од дополнително подгревање на инфлацијата.
Мотивација: Повисока плата може да ја зголеми продуктивноста. Урамниловка: Намалување на разликата меѓу неквалификуван и квалификуван кадар.

Тековна состојба (2025)

Минималната плата продолжува да расте (се очекува да достигне околу 24.400 денари во март 2025 година). Главниот предизвик за државата останува како да го поддржи реалниот сектор (фирмите) за да можат да го издржат овој товар без да станат неконкурентни.

Клучен заклучок: Зголемувањето на минималната плата е неопходно за зачувување на животниот стандард, но тоа мора да биде придружено со раст на продуктивноста. Ако платите растат многу побрзо од тоа колку произведуваме, тогаш инфлацијата станува неизбежна.

Извор: ChatGPT