Иван Михајлов работел заедно со докажаниот нацист д-р Анте Павелиќ, со кого го организирал атентатот на кралот Александар во Марсеј. По Втората светска војна, Михаилов повеќепати понижувачки зборуваше за македонскиот идентитет, јазик и нација. Неговото прикажување од бугарската страна би го опишал како прилично незгодна провокација, покажувајќи ги вистинските намери на триаголникот што го формираа бугарското Претседателство, МНР и политичката партија ВМРО-БНД, вели во разговор за „Локално“ бугарскиот историчар и дел од Бугарската академија на науките, Димитар Атанасов во однос на актуелните случувања на релација Скопје-Софија и можноста за кревање на бугарското вето во јуни.
За историчарот, во Бугарија постојат и се водат две надворешни политики: едната ја води Министерството за надворешни работи, а другата – Советот на министри и премиерот.
-Можеме да кажеме дека во Битола беа присутни претставници на една од надворешните политики на Бугарија – онаа предводена од Министерството за надворешни работи. Потсетувам дека Теодора Генчовска пред да стане министерка, иако е влада од квотата на партијата на популистичкиот шоумен Станислав Трифонов, беше советник на претседателот Румен Радев за надворешно-политички прашања. Министерот за надворешни работи во претходниот мандат беше формално од партијата ГЕРБ, но всушност на оваа клучна функција секогаш се поставуваа луѓе со скромен политички и интелектуален потенцијал, подготвени да ги слушаат наредбите на бугарските националисти. Симптоматично беше тоа што на повеќе од еден настан Екатерина Захариева, министерка за надворешни работи во кабинетот на Бојко Борисов, седеше веднаш до Каракачанов и со голо око можеше да види како тој и дава инструкции, истакнува историчарот.
На мислење е дека влијанието на бугарската ВМРО се уште е неизбежен фактор, иако се надвор од Парламентот и владата.
– Позицијата на претседателот на Бугарија продолжува да ги зема предвид зборовите на Красимир Каракачанов, а улогата на министритe за надворешни работи сè уште ја преземаат безлични и зависни луѓе, подготвени да не размислуваат, туку да ги слушаат и извршуваат наредбите на нивните господари. Уште повеќе – потпретседателот на Бугарија се сведе на улога на секретар, директно подреден на Каракачанов, појаснува Атанасов за надворешната политика на официјална Софија.
Според него, тоа што се случило во Битола е непростлива провокација.
-Ако функционерите најдат македонски културен клуб со име на Лазар Колишевски во Симитли, тоа може да се опише само како храбра провокација чија цел е да ја налути другата страна, наместо да помогне да се врати довербата и дијалогот меѓу двете страни. Сметам дека бугарската влада дозволува да се судрат две паралелни и контрадикторни политички линии за македонското прашање, не заради напор да се балансираат интересите на власта, туку заради непринципиелно и срамежливо одложување на вистинските одлуки, вели Атанасов.
Историчарот смета дека ефектот од настаните во Битола можат да се надминат со навремена акција.
-И овде бугарската влада ја пропушти шансата да ги земе работите во свои раце и да ги неутрализира Каракачанов и неговите деловни и политички партнери. Имаме барем една причина да се смириме – во преговорите меѓу нашите две земји не е постигнато речиси ништо, затоа и ништо не може да се наруши. Не се враќаме назад, туку ги зајакнуваме нашите стереотипи. За Македонците Бугарите уште еднаш се покажаа како „фашистички окупатори“, чија историја ја обележуваат луѓе како Иван Михаилов, а за бугарските националисти Македонците повторно излегоа не многу паметни антибугари, градејќи го својот идентитет на анти -Бугарска основа. На прв поглед, овие гестови не се нешто којзнае што, но ако ги прочитаме подлабоко, ќе сфатиме дека уште еднаш ја губиме шансата да почнеме да рушиме клише, дециден е тој.
Потрошена е, според него, уште една можност за започнување на зближување и тоа активно со учество на бугарските државни функционери и нивниот „политички марионетски мајстор“, кој, додава, „иако е на диета на институционална моќ, продолжува да држи во свои раце цели сектори на државата“.
– Се надевам дека во мојата следна анализа вашиот медиум ќе го забележи моето задоволство од постигнатиот успех и почетокот на престанокот на зависностите. Дали тоа ќе се случи – тешко ми е да верувам во позадина на неодамнешните случајности, но нема да престанам да верувам и да го посакувам, порачува Атанасов.
Атанасов потенцира дека ако бугарскиот културен клуб не најде начин да одговори на ваквите провокации, тоа не е клуб за културна комуникација, туку место за националистичка пропаганда, која цели кон поделеност, поттикнување на судирите и историјата, што им служи на бизнисот на одредени кругови во Бугарија и Северна Македонија.
-Би рекол дека Бугарија има една и пол официјална политика – онаа на Каракачанов и неговите, против која разумното гледиште на Петков се обидува да се спротивстави премногу слабо и неволно, но без конфронтација и со што е можно повеќе отстапки. Важно е да се знае дека лидерите на руските антимакедонски интереси денес не се неинформирани за да покажат просветлено трпение додека се учат на значењето од мирен и научно длабока гледна точка. Тоа се луѓе кои се добри во заработката на одредени интереси. Нема причина да се чека да формираат поими за доброто и злото – одамна добро ги идентификувале, но прагматично стојат зад злото, конфликтот и понижувањето, бидејќи им ја носат посакуваната дивиденда, прецизира историчарот.
-До почетокот на април 2022 година, изнудата како стратегија во преговорите меѓу Бугарија и Северна Македонија се применуваше само на другата страна: Софија се обидуваше да го натера Скопје, а македонските политичари бараа алтернативни начини за контранапад за да ги надминат бугарските напори. Во последните недели видовме промена – партиите во дијалогот веќе не се две, туку три, а рекетот како алатка за креирање политики се фокусира не само на оние од другата страна на границата, туку и на неистомислениците. Луѓето од кругот околу Каракачанов насилно се обидуваа да ги натераат македонските партнери на отстапки, денес своите насилни методи ги насочуваат кон тимот на премиерот Петков, кој во нивни очи го претставува третиот агол од преговарачкиот триаголник, додава тој.
Во однос на прашањето за македонското малцинство во Бугарија, Атанасов вели дека според основниот закон на Република Бугарија, секој што носи бугарски пасош е Бугарин и тоа според него е прогресивна, рационално заснована идеја за припадност, во која важност не е етничката припадност, туку државјанството.
-За разлика од поголемиот дел од источноевропските народи, кои се создадени врз основа на јазици и етнографски карти, модерната бугарска нација, како што е конципирана со Уставот, почива на правото, на свеста за заедничко право, од кое нема исклучоци. можно. Затоа нема законска регулатива за бугарските Турци, Роми, Ерменци, Евреи итн, која ги разликува конкретно по етнички корени. Има културни клубови од различни етникуми, но не и нивни политички претставници. Никој не би ги спречил Македонците во Бугарија да одржуваат свои културни институции, но не може да се зборува за политичко учество на етничка основа. Повторно велам граѓанската нација по француски модел е еден од добро конструираните концепти во Уставот на Бугарија, посочува историчарот.
Тој го смета за несоодветно барањето на бугарската страна за вметнување на Бугарите во Уставот на Република Северна Македонија.
-Првото важно прашање овде е дали би ги запишале само македонските Бугари или воопшто Бугарите. Ако ја прифатиме првата хипотеза, тоа би значело паѓање во парадоксот на државотворниот елемент да биде тешко забележливо малцинство од нешто помалку од 3.000. Потсетувам дека во Бугарија живеат стотици илјади граѓани со македонски корени кои се преселиле во релативно долг период, почнувајќи од Берлинскиот договор (13 јули 1878 г.) па сè до Титова Југославија, кулминирајќи со Илинденското востание и Првото. Светска војна. Овие луѓе од една страна се бугарски државјани и нивното појавување во законодавен акт на земја надвор од Бугарија го доведува во прашање суверенитетот на оние кои решиле да ги прифатат како свои политички претходници. Второ, дали сите овие Бугари со македонско потекло денес сакаат да бидат присутни во Уставот на Северна Македонија или им е поважен животот во сегашноста како Бугари, како што се родени? Трето, нема дилема дека и Бугари гинеле за слободата и државноста на Македонија, тврди Бугарската академија на науките.
Но и Бугарите, продолжува е тој, ги дале своите животи како партизани во редовите на Титовото движење.
– Бугарите се бореа во Шпанската граѓанска војна, учествуваа во српските востанија на Караѓорѓе и Милош Обреновиќ и се бореа во Грчката револуција (1821-1829). Дали од тоа произлегува дека Бугарите треба да добијат место во законодавството на сите земји? Заземајќи таква страна, треба реципрочно да ги вклучиме во бугарските закони Русите, Украинците, Белорусите, Финците, Италијанците, Британците, Американците и еден куп други народи чии претставници некогаш се бореле, поддржувале и/или загинале за бугарската кауза, порачува бугарсиот историчар.
Согласно ова, според него, ниту бугарската држава не треба да бара запишување на Бугарите во нормативните акти на блиските и далечните соседи, ниту која било држава да се обидува да ја регистрира својата етничка припадност или државјанство на кој било начин во Уставот или во некој од законите на Република Бугарија.
Н.П.