Социјалните мрежи беа преплавени со коментари од Европејци и Канаѓани во последните денови кои повикуваат Канада да се приклучи на Европската унија, откако американскиот претседател Доналд Трамп повторно објави дека САД ќе ги зголеми тарифите за увозот на канадски челик и алуминиум за дополнителни 25 отсто, со што вкупните царини ќе достигнат 50 отсто.
Имено, корисниците на Reddit и X (поранешен Twitter) сугерираат дека Канада може и треба да се приклучи на ЕУ за да се ослободи од врските со Вашингтон, бидејќи администрацијата на Трамп се заканува да ја направи Канада 51-ва држава и воведува царини за производите од нејзините традиционални сојузници во Америка и Европа, пишува Euronews.
Застапниците за Канада да стане 28-та членка на ЕУ како причини за приклучување го наведуваат нејзиниот систем за јавно здравје во европски стил, уникатната култура на англиски и француски јазик и нејзиното учество во НАТО.
Овој бран на поддршка дополнително се зголеми откако новиот премиер Марк Карни ги спомна европските корени на Канада за време на посетата на стариот континент. Карни, кој исто така е на своето прво официјално странско патување откако ја презеде функцијата премиер, имаше состаноци со францускиот претседател Емануел Макрон и британскиот премиер Кир Стармер, каде што разговараа за намерите на Трамп во врска со царините.
„Сакам да гарантирам дека Франција и цела Европа ќе се ангажираат ентузијастички со Канада, најевропската од неевропските земји“, рече Карни, додавајќи дека сака „да ги одржи најпозитивните можни односи со Соединетите држави“.
Оваа дискусија за пристапувањето на Канада во ЕУ дојде по истражувањето спроведено од организацијата Abakus Data кон крајот на февруари. Истражувањето покажа дека 44 отсто од Канаѓаните веруваат дека нивната земја треба да се приклучи на ЕУ, додека 34 отсто сметаат дека тоа не е неопходно. Исто така, 46 отсто од испитаниците би поддржале приклучување на Канада, а 29 отсто одговориле негативно.
Меѓутоа, прашањето што се поставува е дали тоа е навистина возможно? Може ли Канада да влезе во ЕУ? Дали Канада е европска земја?
Портпаролката на ЕУ со објаснување
Пола Пино, портпаролка на претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, рече дека се „почестени“ од резултатите од истражувањето, бидејќи тие ја покажуваат атрактивноста на ЕУ, но нагласи дека членот 49 од Договорот за Европската унија јасно вели дека само европските земји можат да аплицираат за членство.
„Секоја европска држава која ги почитува вредностите наведени во член 2 и е посветена на нивно промовирање може да аплицира за членство во Унијата“, се вели во членот 49.
Сепак, договорот не прецизира точно што се смета за „европска држава“. Сепак, документ од 1992 година, издаден од комитет на тогашните европски заедници, дава поим, нагласувајќи ја важноста на географските и културните врски.
„Терминот „европски“ не е официјално дефиниран. Тој комбинира географски, историски и културни елементи кои сите придонесуваат за европската идентификација“, се наведува во документот.
„Заедничкото искуство на близина, идеи, вредности и историска интеракција не може да се сведе на едноставна формула и е предмет на преиспитување од секоја следна генерација“, се додава.
Според Питер Ван Елсувеге, професор по европско право на Универзитетот во Гент, и други континентални организации можат да послужат како барометар за „европството“.
„Втората точка на поддршка е членството во Советот на Европа, бидејќи оваа организација е исто така отворена само за „европските држави““, изјави тој за Euronews. и додаде дека членството во Советот на Европа укажува на „границите на Европа“.
Статутот на Советот на Европа, кој и претходеше на ЕУ, вели: „Секоја европска држава… може да биде поканета да стане членка на Советот на Европа од Комитетот на министри“.
Неевропски земји кои аплицирале за членство во ЕУ
Иако земјите надвор од Европа претходно аплицираа за членство и на крајот станаа дел од ЕУ, постојат значителни разлики. Кипар, на пример, иако географски се наоѓа во Западна Азија, стана полноправна членка на ЕУ во 2004 година. Турција, чиј дел се наоѓа во Европа, но поголемиот дел од нејзината територија е во Западна Азија, сè уште е кандидат за членство, иако преговорите за пристап се во застој со години.
Сепак, Мароко поднесе барање за членство во 1987 година, но беше одбиено бидејќи не е европска земја.
За разлика од Кипар и Турција, Мароко не е членка на Советот на Европа, ниту Канада, која претставува голем проблем за нејзиниот евентуален влез во ЕУ, смета Ван Елсувеге.
„Канада – исто како што беше случајот со Мароко во минатото – не ги исполнува критериумите за „европска држава““, рече тој, додавајќи дека Канада не е географски лоцирана во Европа, не е членка на Советот на Европа и нема антички врски со културниот развој на Европа.
Законот не е во корист на Канада
Ван Елсувеге истакна дека ова е фундаментално различно за Кипар и Турција. Во случајот со првото, Европската комисија одлучи дека улогата на Кипар во развојот на европската култура и цивилизација, покрај неговите блиски културни, политички и економски врски со остатокот од континентот, ја прави неговата примена прифатлива.
За Турција, нејзината географија и историја играат улога во тоа да се смета за „европска земја“.
„Тоа веќе беше случај во Договорот за асоцијација меѓу Европската економска заедница и Турција во 1963 година, кој вклучуваше упатување на потенцијална идна апликација за членство“, додава Ван Елсувеге.
Според тоа, заклучокот е дека Канада не може легално да стане членка на ЕУ бидејќи не е културолошки, политички или географски европска. Затоа, секоја хипотетичка примена од страна на Канада ќе бара значителна правна реформа на постоечките договори.