Во последниве денови, на социјалните мрежи се актуелизираше прашањето за отворање ва Виа Карпатија, паневропскиот транспортен коридор кој се протега од Литванија до пристаништата во Солун и Констанца на југ. Постојат различни мислења за тоа дали и до кој степен транзитниот товарен сообраќај ќе нѐ заобиколи кога ќе се заврши овој коридор, а официјални проценки и податоци – нема, пишува Н1, алармирајќи за битно прашање кое може да има катастрофални последици и за Србија и за Северна Македонија..
Виа Карпатија, или како што инаку се нарекува „Европскиот пат на свилата“ е транспортна рута иницирана од таканаречената Вишеградска група. Се протега од пристаништата Клајпеда во Литванија и Гдањск (Балтичко Море) во Полска, преку Полска, Словачка, Унгарија, Романија и Бугарија, до пристаништата Солун (Егејско Море) и Констанца (Црно Море). Една гранка оди до Свиленград, главниот граничен премин меѓу Бугарија и Турција.
Тоа би значело целосно напуштање на Коридорот 10 во делот Србија и Северна Македонија.
Она што е важно е дека целиот коридор поминува низ земјите-членки на Европската Унија, а од 1 во јануари оваа година и членки на Шенген зоната, што значи дека нема граници, нема царински давачки и истите европски регулативи се применуваат на целиот пат.
Фактот што делот од Виа Карпатија што минува низ Романија и Бугарија се протега веднаш до нашата граница создава стравувања дека српските автопати ќе се испразнат.
Турските камиони остануваат, но прашањето е до кога
Владимир Момчиловиќ, професор на Сообраќајниот факултет во Белград, во разговор за порталот Н1 објаснува дека Виа Карпатија е алтернатива на Коридорот 10 и начин превозниците да избегнат долго стоење и чекање на границите.
Тој потсетува дека Србија долго време била единствената опција за поврзување на Блискиот Исток и југот со северот и западот на Европа, и дека некои проценки се дека транзитниот товарен сообраќај ќе се намали за околу 40 отсто кога Виа Карпатија ќе стане оперативен.
Душан Николиќ од Здружението „Меѓународен транспорт“ смета дека во првиот момент последиците нема само што нема да бидат толку драматични, туку и речиси нема да се почувствуваат.
Како што оцени за порталот Н1, Карпатскиот коридор има мало влијание врз турската стока што патува во Германија и другите земји на Западна Европа.
Тој вели дека и самиот имал голем страв од влезот на Романија и Бугарија во Шенген зоната и дека податоците што ги добил од Патишта на Србија покажуваат дека во првата половина од годината обемот на товарниот сообраќај во транзит паднал за 1,2 отсто. Тој додава дека причините за овој пад можат да бидат различни, а една од нив е падот на целокупната економска активност.
„Многу ќе загубиме и ние и Хрватска ако турските камиони преминат на Бугарија, Романија и Унгарија. Сега е потребна најдобра соработка меѓу Србија и Хрватска за да се забрза граничната процедура“, вели Николиќ, посочувајќи дека двете земји се главните правци на турската стока кон Запад.
Професорот Момчиловиќ објаснува дека дури и Србија да успее да реши некои работи и да го забрза преминувањето на границата, останува прашањето на Северна Македонија и нејзините граници.
Мапа: viacarpatia.eu
Виа Карпатија нема да биде завршена до крајот на годината
Полска објави дека нејзиниот дел од 712 километри ќе биде целосно завршен во 2027 година. Според официјалната веб-страница на проектот „Три мориња”, до 2025 година, 282 километри се завршени низ Полска, 257 се реконструираат, а 171 се во фаза на подготовка.
Професорот Максимовиќ вели дека доцни и делот преку Романија и Бугарија, а двете земји најавија дека нивните делови од патот ќе бидат целосно завршени дури во 2030 година. година.
Интересот На Виа Карпатија е двоен-од една страна, овој транспортен коридор го олеснува и забрзува протокот на стоки, а од друга страна влијае на развојот на земјите низ кои поминува и особено на неразвиените региони во нив.