Кога станува збор за вакцинација против короната, Европската унија заостанува далеку зад Велика Британија и САД и е на слабо, трето место. По првичните организациски проблеми во кампањата за вакцинација, вакцините сега недостасуваат, анализира ДВ.
Европската комисија склучи договори за испорака на околу две милијарди дози вакцини од осум производители. Сепак, во моментов само вакцините се доставуваат од Бајонтек / Фајзер, а американскиот концерн го намали обемот на производство на крајот на јануари. Од друга страна, АстраЗенека ќе испорача само 40 проценти од договореното во првиот квартал.
Дали на другите земји им се обезбедува подобра услуга од ЕУ или дали се направени погрешни договори?
Од успешна приказна до дебакл?
Досега Европската комисија ја прославуваше централизираната набавка на вакцини како голем успех, што требаше да им обезбеди на сите земји-членки еднаков пристап до вакцините. Портпаролот на Комисијата, Ерик Мамер реагираше дефанзивно на најновите вести за проблемите со испорака на вакцини: „Ние сме многу активни во однос на соработката со компаниите врз основа на договорите што ги склучија со нас“. Прашањето е што секој може да направи за целиот процес да биде успешен“.
Претставниците на ЕУ во понеделникот се состанаа со претставниците на АстраЗенека за да ги потсетат на нивните договорни обврски. Иако се очекува вакцината да биде одобрена во ЕУ едвај во петок, очекувањата од неа се големи. Поевтина е од конкурентните вакцини и полесно се чува.
Сепак, компанијата во петокот објави дека „оригиналниот обем ќе биде помал од очекуваното“, бидејќи има проблеми со добавувачот. Европската унија нарача 400 милиони дози вакцини на „АстраЗенека“.
По состанокот со претставниците на компанијата, европскиот комесар за здравство, Стела Киријакидес, изјави дека одговорите на компанијата се незадоволителни: „Новиот план е неприфатлив. (…) ЕУ го (ко) финансираше развојот и производството на вакцината и сака да профитира од неа. (…) ЕУ сака дози што ги нарачала и финансирала, договорот мора да биде целосно исполнет“.
Брисел исто така бара транспарентност во сите трансакции: „Компаниите мора да не известат навремено ако доставуваат вакцини во трети земји“.
Европратеникот и експерт за здравство Питер Лизе е критичен во однос на објаснувањето на АстраЗенека. „Слабиот изговор дека има проблеми во европскиот синџир на снабдување, а не на друго место, не е веродостоен, бидејќи пренесувањето вакцини од Велика Британија на континентот не претставува проблем“, истакна Питер Лизе. Тој се надева дека АстраЗенека брзо ќе го реши тој проблем.
Проблемите во производството се чини дека се правило
Фајзер има проблем со испорака. Мари-Лиз Фершелден, портпарол на компанијата, објаснува: „За да ги исполниме сите барања (…), особено барањата на Европската комисија, треба да ги зголемиме нашите капацитети. Ова значи дека процесите мора да се променат и ни требаат нови добавувачи. Тие измени мора да бидат одобрени и тоа го оправдува фактот дека имаме одложувања. Производството треба да се зголеми во февруари, тврдат од Фајзер.
Италијанската влада сака да ги тужи Фајзер и АстраЗенека за непочитување на договорот: „Ние сакаме да ги имаме тие вакцини, а не компензација, не станува збор за пари“, рече министерот за надворешни работи Луиџи ди Мајо. Италија очекува одложувања до два месеци во кампањата за вакцинирање, изјави заменик-министерот за здравство Пјерпаоло Силери за јавниот сервис РАИ. Премиерот Џузепе Конте е исто така незадоволен: непочитувањето на договорот предизвикува „огромна штета“ на Италија и другите земји.
Францускиот министер за европски прашања Клемент Боне исто така бара „Фајзер“ да ги исполни своите обврски. Лути се и во Ирска, бидејќи се нарушени плановите за вакцинација. Исто така во Шведска, Норвешка и во разни источноевропски земји.
Со остар тон се обрати и претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел: „Обврските за испорака мора да се почитуваат. (…) Ќе ги испитаме сите можности за да обезбедиме брзо снабдување “.
Што се однесува до вакцината Модерна, која е развиена во САД, производството во Европа треба да го преземат три швајцарски конзорциуми и некои други фармацевтски компании. Самите пронаоѓачи никогаш не произвеле вакцина до тој степен. Проблеми во производството и тешкотии при испорака може да се очекуваат и овде.
Притисни, но како?
Проблемот, објаснува Јута Паулус, член на германските зелени во Европскиот парламент, е што развојот на вакцините е побрз од очекуваното, а компаниите немаат доволно големи производствени капацитети. Со вакцините базирани на mRNA (Фајзер, Модерна) не оди толку брзо: „Ова се сложени процеси, постојат строги упатства за производство и неопходна е обука на вработените“.
Пратеникот од Зелените смета дека Брисел не е виновен за моменталната состојба: „АстраЗенека доби трицифрени милионски суми за производство, дури и пред да биде одобрена вакцината. Доколку не се придржува до договорот, не е виновна Европската комисија“. Тој вели дека треба да се праша зошто Обединетото Кралство продолжува да се снабдува, а Европската унија не.
Сепак, пратениците не знаат точно како треба да се постапува со производителите кои не ги исполнуваат своите обврски. Во меѓувреме, тие имаа увид во договорите меѓу Комисијата и производителите, но клучните делови беа нејасни – оние што се однесуваат на роковите за испорака и договорните казни. Благодарение на еден белгиски министер, сега се знае колку чинеше сето тоа.
Европратеникот од Зелените Јута Паулус, не смета дека решението е да се покрене тужба, бидејќи каква е користа од пресудата за две до три години. Таа смета дека би било подобро лиценците за вакцини да се прогласат за јавно добро: „Лиценците треба да се споделуваат, бидејќи вакцините се развиваат со народни пари“.
Постојат примери за тоа како може да работи: Индија и Јужна Африка, на пример, земале одредени лекови за СИДА во сопствено производство. Може да биде слично со короната, така што поголем број производители ќе започнат со производство на вакцини истовремено.
Во исто време, креаторите на вакцини треба да добијат надомест, бидејќи не станува збор за никаква „конфискација“. Но, дали таквото радикално размислување може да помине во Брисел? Може да се слушне од круговите на Европската комисија: не во моментот, но не е исклучено подоцна.
Во секој случај, Европската унија има средства да изврши силен притисок врз фармацевтските проблеми или барем да им се закани, со цел да ги активира, доколку воопшто се во можност сами да произведат доволни количини вакцини.