Во денешно време луѓето спијат премалку, а чувството на исцрпеност стана толку вообичаено што многумина веќе не го ни препознаваат како проблем. И додека сите знаеме колку е штетно лишувањето од сон, ретко се зборува за тоа како да се направи разлика помеѓу едноставниот замор и сериозната исцрпеност што може да го загрози здравјето.
Психологот и експерт за спиење, д-р Леа Кејлор, предупредува дека се повеќе луѓе не сфаќаат колку се исцрпени. Тој објаснува дека многумина ја преценуваат нивната способност да функционираат, иако нивните енергетски резерви се при крај. Тој вели дека и благиот недостаток на сон може да има сериозни последици, на пример, да останете будни помеѓу 17 и 19 часa може да ги забави вашите реакции исто како да сте под дејство на алкохол, со концентрација на алкохол во крвта од 0,05 проценти. Со други зборови, по еден просечен работен ден, нашиот мозок може да функционира слично како ако пиеме премногу пијалоци.
Многу луѓе мислат дека се „навикнале“ на четири или пет часа сон во текот на ноќта, но тоа не значи дека нивните тела не страдаат. Всушност, редовниот недостаток на сон влијае на сите аспекти на животот, од когнитивните способности и емоционалната стабилност до физичкото здравје и социјалните односи. А само една лоша ноќ може да ја наруши концентрацијата, меморијата, регулацијата на емоциите и физичката координација.
Со текот на времето, хроничното лишување од сон води до намалена работна ефикасност, потешкотии во донесувањето одлуки и поголем ризик од несреќи, без разлика дали се работи за или зад воланот. Покрај тоа, недостатокот на сон го ослабува имунолошкиот систем и го забавува закрепнувањето на телото, а долгорочно го зголемува ризикот од срцеви заболувања, дијабетес и дебелина.
Знаците дека повеќе не сте само уморни, туку сериозно исцрпени, може да бидат и физички и психолошки. Еден од најсериозните показатели се моменталните затемнувања или моментите кога мозокот накратко се „исклучува“ иако очите се отворени. Ова е особено опасно ако возите или ракувате со машини. Други знаци вклучуваат промени во расположението, раздразливост и емоционални реакции кои не се типични за вас. Заборавањето, неодлучноста и постојаната потреба за кофеин или слатки се исто така знаци дека вашето тело се обидува да ја компензира енергијата што не ја добива од сонот.
Друг интересен детал е дека ако заспиете веднаш штом ја допрете перницата, тоа можеби не значи дека добро спиете, туку дека сте толку исцрпени што вашиот мозок нема избор. Чувството дека сте истовремено уморни и премногу возбудени за да заспиете често е резултат на покачен кортизол, хормон на стрес.
Д-р Кејлор нè потсетува дека е важно спиењето да се сфати сериозно. Ако мислите дека недостатокот на сон „не е голем проблем“, запомнете дека некои од најголемите катастрофи во историјата, вклучувајќи ги нуклеарните несреќи и поморските несреќи, се поврзани со замор. Така, следниот пат кога ќе помислите да го прескокнете спиењето поради работа или обврски, можеби треба да се запрашате дали навистина вреди. Затоа што и на вашето тело и на вашиот мозок им треба одмор за да функционираат правилно, секој ден.