На 6 јули глобалниот репер „Брент“ падна под 100 долари за барел за прв пат од април, што ги натера политичарите, сопствениците на бизниси и луѓето ширум светот да се надеваат дека деновите на високите цени на горивата завршуваат.
Сепак, тие денови се далеку. Динамиката на понудата и побарувачката на нафта укажува дека се движиме кон подолг период на повисоки цени што ќе трае со месеци, ако не и со години. Побарувачката за гориво сè уште расте бидејќи светот продолжува да се отвора по заклучувањето на Ковид-19. Рафинериите веќе се при крај, а најголемите светски производители на нафта се приближуваат до границите на она што можат да го произведат. Во меѓувреме, војната во Украина го потиснува рускиот извоз на нафта.
„Светот никогаш не бил сведок на толку голема енергетска криза“, рече Фатих Бирол, извршен директор на Меѓународната агенција за енергија (ИЕА).
Влијанието врз глобалната економија и политика е сериозно. Растот на цените на бензинот од 42% оваа година веќе доведе до највисока стапка на инфлација во САД. Високите цени на горивото предизвикаа немири во Перу, Шри Ланка. Енергетската транзиција за која со години зборуваат светските лидери, може да биде напуштен, пишува „Блумберг“.
Светот се обидува да ја произведе целата нафта што му е потребна. Ова е сосема спротивно од пролетта 2020 година, кога пандемијата предизвика пад на побарувачката на најниско ниво во последните децении, а цените на суровата нафта паднаа под нулата. Следната година, глобалната потрошувачка на нафта би можела да ги надмине нивоата пред пандемијата, зголемувајќи се за повеќе од 2%, според ИЕА.
Снабдувањето ќе биде тешко. Во јуни, JPMorgan Chase & Co. наведе апокалиптично сценарио во кое цените се зголемуваат до 380 долари за барел. Иако Русија најде спремни купувачи во Кина и Индија, вкупното производство опадна за повеќе од еден милион барели дневно, притиснато од санкциите и неподготвеноста да прави бизнис со Москва.
Изгледите за изнаоѓање раст на производството надвор од Русија се мали. ОПЕК, кој произведува околу 40% од светската сурова нафта, се бори да ги исполни целите за производство. Во мај, ОПЕК + произведе 2,7 милиони барели дневно помалку од неговата колективна цел.
И нема знаци дека американската индустрија за шкрилци е подготвена да го спаси светот. Вистина е дека производството се зголемува во Пермскиот басен на Тексас и Ново Мексико, но остатокот од американската нафтена индустрија стагнира. Целокупното американско производство сè уште е околу 1 милион барели дневно помалку од неговиот врв пред пандемијата.
Некои од производителите на нафта едноставно не сакаат да произведуваат повеќе. Петте најголеми светски нафтени компании планираат да инвестираат 81,7 милијарди долари оваа година или половина од она што го инвестирале во 2013 година. Пандемијата принуди некои рафинерии, кои веќе се во распад, трајно да се затворат, оставајќи го светот со помал капацитет.
Покрај сите проблеми на понудата, има голем пораст на побарувачката. По две години ограничувања поради Ковид, милиони луѓе сега патуваат слободно. До средината на летото, побарувачката е веќе блиску до нивото пред пандемијата. И Кина сè уште не е целосно надвор од „локдаунот“.
Многу централни банки ги зголемуваат каматните стапки и изгледите за глобална рецесија ги загрижија инвеститорите дека побарувачката ќе падне. Сепак, економските падови ретко доведуваат до намалување на побарувачката за гориво.