Одлуката на Софија да ја отфрли предложената рамка за преговори за Северна Македонија се однесува на позицијата на Бугарија како членка на Европската унија, со што се обидува да ги постигне своите надворешно-политички цели на ист начин како и другите земји. Проблемот е во тоа што ЕУ нема желба и начин да обесхрабри такво унилатерално дејствување, изјави за „Еурактив“ Орхан Драгаш од Институтот за меѓународна безбедност во Белград, автор на „Двете лица на глобализацијата – вистина и заблуда“.
Македонците се емотивни луѓе и веројатно им падна тешко во ненадејното ладење на расположението – од ентузијазам за пласман на следното Европско фудбалско првенство до друга блокада на нивниот пат кон членството во ЕУ.
Овие два настана може да не бидат споредливи и да не бидат од ист интерес за сите Македонци, но во однос на чекорите на Северна Македонија кон Европа, постојат некои заеднички симболи, како фудбалски и политички. И во двата случаи е потребно многу напор и време, Македонците со децении чекаат успех, но досега има резултати само на фудбалската сцена, но не и во политичките квалификации.
Фактот што Бугарија го блокира отворањето на преговорите за пристап на Скопје во ЕУ не е ниту нов, ниту изненадувачки.
Постои богата историја на соседски „сопки“ на патот на земјите од Балканот кон членство во блокот. Словенија ја блокира Хрватска преку границата во Пиранскиот залив. Откако Загреб конечно успеа да се приклучи на блокот, тој реши да застане на патот на Србија, а Бугарија го стори истото пред три години заради ситуацијата на бугарското малцинство во рамките на нејзиниот западен сосед.
Грција ја држеше Северна Македонија со децении без шанси да се интегрира во Европа и НАТО се додека Скопје не се согласи да го смени името на земјата. За сето ова време, ЕУ повторуваше дека нерешените соседски проблеми не треба да бидат причина за членка на ЕУ да стави вето на соседот кој не е член на ЕУ. Но, кој би го послушал ова, особено по бугарското вето?
Значи, проблемот не е во тоа што Бугарија поставува услови за Скопје да влезе во ЕУ. Бугарија ја користи својата позиција како членка на ЕУ за да оствари некои свои надворешно-политички интереси на ист начин како и многу други пред неа. И ова е целосно легитимно.
Но, проблемот е во тоа што ЕУ нема желба или можност да спречи вакви еднострани активности од страна на нејзините полноправни членки.
Откако Бугарија го искористи своето право на вето против Северна Македонија, Германија реагираше на она што се случуваше ладно и без многу интерес – оставете ги земјите сами да го решат овој проблем, ние ќе помогнеме ако не повикаат.
Во овој случај, ЕУ го покажа својот очигледен недостаток на интерес откако блокот ги отвори вратите за земјите од Балканот. Ниту Брисел, ниту другите членки не се обидуваат да најдат утешни, оптимистички зборови за оние што остануваат во чекалната – тие едноставно немаат волја за тоа, пишува Драгаш.
ЕУ исто така се соочува со блокади во самиот блок. Унијата мора да се справи со одбивањата на Унгарија и Полска да го одобрат долгорочниот буџет од 1,8 трилиони евра и фондот за закрепнување, загрижени за клаузулите што го придружуваат.
Едното вето, тоа на Бугарија, ги погодува само граѓаните на Северна Македонија и можеби нивните балкански соседи, но другото, тоа на Варшава и Будимпешта, важи за цела Европа. Иако вагите се различни, нивната суштина е иста – тие не им прават добро на оние кои ставаат вето, или на другите на кои се однесува.
Европа долго време се соочуваше со sидовите што ги градеше за себе и за ефективното функционирање на Унијата. Бирократската форма на ЕУ јаде прогресивна и вредна содржина, од која не може да се извлече без поголеми внатрешни реформи, рече Драгаш.
Бугарското вето за преговори со Северна Македонија и уште повеќе германскиот молк во овој поглед е потсетник за Србија дека таа ќе влезе во една ЕУ, што ќе се разликува од денешната.
Најверојатно, ЕУ ќе биде поделена на неколку зони, кругови, „брзини“, како што опиша францускиот претседател Емануел Макрон пред две години. Таква ЕУ веќе постои во реалноста; неговите зони се определени од економската моќ, што е природно и функционално.
Додека ЕУ целосно не се трансформира во единствена функционална заедница, ќе има повеќе вета, потешки од порано.
Следната година, Србија ќе го прослави полнолетството на нејзиниот обид да се приклучи на блокот, 18 години од самитот на ЕУ во Солун 2003 година, на кој земјата беше идентификувана како потенцијален кандидат.
Доколку Брисел не ги направи потребните гестови кон Белград, како што е плаќање на милиони евра помош за надминување на ефектите од пандемијата на коронавирус, Србија може лесно да ја замени ЕУ со друг голем геополитички играч, на штета и на блокот и на Балканот. .
По ветото на Бугарија за Северна Македонија, тешко дека ќе се зајакне вербата во ЕУ и земјите од Балканот ќе сакаат да се приклучат на блокот.
Наместо ЕУ, може да се појави друг чии планови за иднината на Балканот немаат фокус на напредок, безбедност и развој. Во исто време, предуслови за конфликт, сиромаштија и корупција сè уште постојат на Западен Балкан.
И додека Европа го потценува ризикот што стои зад бугарското вето, за среќа, САД имаат појасна гледна точка и инсистираат ваквите проблеми да се решат надвор од процесот на пристапување во ЕУ, посочува Драгаш.
Како и во случајот на замрзнатите разговори со Косово, кои Вашингтон ги продолжи, САД се појавуваат како главен поддржувач на патот на балканските земји кон ЕУ, поголем од блокот, чија работа е токму тоа.
И судејќи според изјавата на Мајкл Карпентер, поранешен советник за надворешна политика на Џо Бајден, кој рече дека ниту Бугарија, ниту Северна Македонија нема да добијат ништо од сегашниот конфликт, овој тренд ќе продолжи во рамките на идната администрација.