Геополитика на Блискиот Исток

од Vladimir Zorba
230 прегледи

Блискиот Исток се наоѓа на крстопат меѓу Европа, Азија и Африка и во тоа се состои неговото главно геополитичко значење.

4555126

Главните геополитички насоки кои минуваат низ регионот, се глобалнata  рута Европа-Азија (порано нарекуван “Патот на свилата”) и маршрутата за испорака на енергенси Европа-Персиски залив. Маршрутата Европа-Азија сега речиси целосно е блокиран од Турција, чие главно геополитичко значење исто така се состои од статусот на транзитна држава. Поради политички несогласувања и ладни односи со Иран исполнет транзит меѓу Европа и Кина нема. Како резултат на тоа за Кина се поголемо значење стекнува северната гранка на Патот на свилата – во Русија.

Турција поради политичките амбиции на својот обземен од демони лидер го губи сопствениот геополитички статус. Најважниот за Европа директен пат за испорака на енергенси од Персиски залив-Европа исто така е блокиран. Утврдувањето на  оваа позиција  се државите Израел и Сирија. Во есента на 1948 година Велика Британија испланира на   територијата на подмандатната  Палестина  свој амбициозен геополитички проект – нафтоводот Киркук-Хаифа и изградба на голема нафтена рафинерија во Хаифа за преработка на ирачката нафта и понатамошната испорака на нафта кон Европа. Овој проект не проработи. Неколку месеци подоцна на територијата на поранешната Британска Палестина беше формирана државата Израел. И нафта по нафтоводот Киркук-Хаифа така и не  ни протече. Рафинеријата во Хаифа се користи фактички во Обратна  насока – увезена од Израел нафта се испорачува преку пристаништето на Хаифа и се преработува во рафинеријата за домашни потреби. Уште порано, во 1946 година, еврејските  партизани  ги разнесоа сите железнички линии што ја поврзуваат британска Палестина со сите соседни територии. Ова беше направено за да не можат Британците да пренесат војници со возови. Како резултат на сето тоа преку територијата на Израел не поминува ниту еден значајна  геополитички рута, и државата Израел од една глобална перспектива фактички е речиси целосно отсечени од соседните земји и со тоа се прекинуваат транзитните правци во регионот. Од не многу регионалната проекти треба да биде одбележан работењето на  од пред неколку години гасовод Египет-Израел-Јордан, кој пред извесно време беше разрушен на Синајскиот Полуостров истовремено на неколку места од египетските екстремисти.

Прашањето за прекуграничните правци низ територијата на Израел е поврзувано од арапските земји со решавање на палестинското прашање, создавање на независна палестинска држава и универзално мирно урегулирање на Блискиот Исток. Овој стремеж на арапските земји е формулиран во т. Нар. Саудиска иницијатива, предложена од Арапската лига во 2002 година Кон Европа од персискиот залив останува само еден пат – преку Сирија, со која земјите од регионот на Персискиот залив не можат да се договорат.

Во 2009 година земјите од Персискиот залив му нудеа на Башар Асад учество во создавањето на петроло- и гасоводи низ територијата на неговата држава. По одбивањето на Сирија странски држави првично направија обид за уште една цветна револуција, по откако стана јасно дека голем дел од сирискиот народ е на страната на претседателот и владата, САД и арапските сојузници почнаа да наметнуваат на уништувањето на сириската влада и им ги  одврза рацете на исламски платеници за интервенција во Сирија. Потребата од транзит на енергенси кон Европа останува. Поради тоа САД, европските земји и раководството на ЕУ, како и други земји продолжуваат да вршат надворешнополитички и економски притисок врз владата на Израел, сфаќајќи дека само на таков начин може да се постигне мирно урегулирање во регионот и деблокирање на трансконтинентални правци. Додека не биде решено палестинското прашање и не биде формирана независна палестинска држава, додека не биде постигнат договор за универзално мирно средување  на Блискиот Исток, никакви регионални правци, вклучувајќи петроло- и гасоводи, нема да поминат  преку територијата на Израел. Мирното решение на израелско-палестинскиот конфликт преку создавање на независна палестинска држава и склучување на универзален  мировен договор во регионот се единствениот пат за Деблокирање на регионот и создавање на патот  низ него  и регионалните  правци. Токму поради тоа на блискоисточнот средуваљње на односите  се придава такво големо значење во светот и светската политика. Државата Израел при зачувување на сегашната политика на властите, се состои од откажување од создавање на независна палестинска држава и постепено преземање на окупираните палестински територии, за  на крајот да  се покаже како господар на морето до Јордан за  населувањето на  народот, обединети не од единствена државна идеја, туку преку насилство на едниот народ врз  другиот. Како резултат тоа неизбежно ќе доведе до развој на настаните по сценарио кое веќе се разигра во ЈАР.

Долги години Блискиот Исток не може да извлече корист од својата  геополитичко положба поради амбициите на Турција и Израел. Колку долго таа позиција ќе се задржи зависи прво од внатрешните настани во овие земји и од тоа до кога ќе им траат економскиот залихи на издржливост, кои сега се трошат  за постигнување на лажните политички цели.