Конзервативната хрватска влада вети дека ќе спроведе брзи реформи. Наместо тоа во земјата избувна спор и ги зацврсти фронтовте. Станува збор за еден министер за идеологија и за голема доза партиска политика-пишува DW.

Минатото постојано прогонувало Хрватска. Сегашната идеолошка битка што расцепува земјата, тргна од едно црно маица. Самата маица немаше да биде толку забележлива, ако на неа не беше испишана буквата “У”. Симболот на режимот на усташите кои се тепаа на страната на Хитлер за време на Втората светска војна и извршија голем број жестоки злосторства. И таа маица се појави на една слика од младиот министер за култура, Златко Хасанбеговиќ. Фотографијата е направена во средината на 90-тите години и била објавена во десничарско-екстремистичка списание “Независна држава Хрватска”, каде младиот Хасанбеговиќ во неколку статии ги велича усташите како “херои” и “маченици”. Сега сликата беше објавена од неделникот “Новости”, чиј издавач е член на Националниот совет на српското малцинство во Хрватска. Тој пак бива обвинуван од највисоко место дека тоа е во спротивност националните чувства на Хрватите.

Санација или левичарски празни мисли?

Либералниот дел од општеството секогаш го сметало Хасанбеговиќ за симпатизер на нацистите и закана за антифашистичкото наследство на Хрватска и поранешна Југославија. Повеќето левичарски интелуктуалци сметаат дека назначувањето на Хасанбеговиќ за министер за култура е сликовит доказ дека централно-десничарската влада сака да се расправа со сите кои не ги делат националистичките идеали.

“Хасанбеговиќ е само едно порака. Оспорениот министер беше поставен токму поради националистичкиот став. На овој начин Хрватската демократска заедница (HDZ) служи на интересите на повеќето десен изборен спектар. HDZ вложува напори да ги избрише сите позитивни интерпретации на социалистичкото време. Затоа сака и во културата да има само конформистчки мислења “, вели историчарот Драган Марковина. Самиот Хасанбеговиќ првично се обиде да помине ја окарактеризра инкриминирачката слика како малициозна монтажа. Кога на виделина излегоа и неговите пишувања за режимот на усташите, тој премина во офанзива. “Ова е политичка манипулација. Како може да се користат 20-годишни одбрани и периферни изјави од мојата младост и од студентскиот мој живот?”, Изјави Хасанбеговиќ. Тој и неговата партија биле верни на демократијата и антифашизмот. Меко е да се каже дека критичарите не веруваат на овие декларации. Во Хрватска станува збор за политички односи, за реставрација. Се зборува дури за граѓанска војна помеѓу различните интерпретации. Поранешниот политичар и професор по право на американскиот универзитет во Јеил Иво Банац смета дека сè е прилично претерување. “Во Хрватска делува едно организирано лоби кое сака по секоја цена да го истера од владата овој министер”, вели тој. Според него, ова е обид да се подели владината коалиција и да бидат предизвикани нови избори “, кои евентуално да ги доведат повторно социјалдемократите на власт”.

Раздорот за медиумското финансирање

Ова мислење го делат и од други. Претходното Социјалдемократската влада воведе финансирање на т.н.. “Непросперитетни” медиуми. Повеќето од нив се мали интернет-портали со лева ориентација. И новиот министер за култура Хасанбеговиќ застана на нишан на критичарите, бидејќи не сака да дава повеќе пари за овие медиуми. “Во 95 проценти од случаите тоа се медиумите со исклучително левичарски позиции. Од време на време тие ги критикуваа и социјалдемократите, но беа особено критични кон HDZ”, вели Иво Банац.
Драган Марковина, кој исто така пишува за еден левоориентиран интернет-портал, не го дели тоа мислење. “Станува збор за портали кои беа создадени од новинари, кои останале без работа. Сега тие прават добра работа на интернет. Објавуваат остри критики и лути верските и националистичките конзервативци. Освен тоа 600 000 евра, кои ги добиваат сите мали медиуми, се ништо во споредба со 20 милиони за промовирање на комерцијалните медиуми “, вели тој. Фактот дека во спорот се испреплетуваат идеолошки и партиско-политички прашања, се должи и на изборите од минатиот ноември. За првпат од прогласувањето на хрватската независност беше раскрчмен двопартискиот систем. Новоформираната партија “Мост”, составена од популарни локални политичари одигра суштинска улога во составувањето на новата влада. Конзервативната Хрватска демократска заедница успеа да ги освои за партнер дури по ветувањето дека ќе биде формирана експертска влада. И одлуката се вели Тихомир Орешковиќ.

Безпартискиот висок менаџер од фармацевтската индустрија беше избран за премиер и вети решителни реформи за излегувањето на земјата од економската криза. “Сигурно премиерот се чувствува како паднат од Марс во нашата партиска политика. Орешкович многу брзо ќе треба да разбере дека ќе се користи како смокинов лист за прикривањето на една националистичка политика”, вели Драган Марковина. Иво Банац смета дека идеолошкиот спор не треба да трае и да ја одзема целата енергија на новата влада. Во најмала рака, бидејќи партијата “Мост” поминува како сомнителен и внатрешно поделен коалиционен партнер. “Владата има не повеќе од три до четири месеци, за да ја подобри радикално економската клима. Во спротивно ќе има владина криза и предвремени избори”, прогнозира Иво Банац.