Во потег без преседан, моќни арапски земји го повикаа Хамас да го положи оружјето и да ја предаде контролата врз Газа. Катар, Саудиска Арабија и Египет побараа од милитантната група да се „разоружа“ и да се распушти. Ова е првпат овие држави јавно да го осудат Хамас и да побараат тој да не игра никаква улога во иднината на Палестина.
Оваа значајна промена доаѓа откако британскиот премиер Кир Стармер му постави ултиматум на Израел, ветувајќи признавање на Палестина доколку администрацијата на премиерот Бенјамин Нетанјаху до септември оваа година не преземе соодветни чекори за ставање крај на војната во Газа.
Намера за нормализација на односите со Израел
Трите арапски држави се приклучија на групата од 14 други земји, вклучувајќи ги Велика Британија и Франција, во повикот за распуштање на Хамас. Во Декларацијата усвоена по конференцијата на Обединетите Нации во Њујорк стои:
„Во контекст на ставање крај на војната во Газа, Хамас мора да стави крај на своето владеење во Газа и да го предаде своето оружје на Палестинската самоуправа, со меѓународно учество и поддршка, во согласност со целта за суверена и независна палестинска држава.“
Францускиот министер за надворешни работи Жан-Ноел Баро го опиша овој потег како историски и без преседан.
„За прв пат, арапските земји и земјите од Блискиот Исток го осудуваат Хамас, го осудуваат 7 октомври, повикуваат на разоружување на Хамас, повикуваат на негово исклучување од палестинските власти и јасно ја изразуваат својата намера да ги нормализираат односите со Израел во иднина“.
Овој потег доаѓа откако Канада во средата објави дека ќе ја признае независната држава Палестина во септември, приклучувајќи им се така на Франција и Велика Британија во зголемувањето на притисокот за ставање крај на конфликтот.
Канадскиот премиер Марк Карни за новинарите изјави дека планираниот потег е условен со посветеноста на Палестинската самоуправа на реформите, вклучително и обврските за темелна реформа на нејзиното владеење и одржување општи избори во 2026 година, во кои Хамас не може да учествува.
Британски ултиматум и реакции
Британскиот премиер Кир Стармер го прекина летниот одмор во вторникот за да разговара за чекорите за ставање крај на она што тој го нарече „ужасната ситуација во Газа“. Порача дека Обединетото Кралство ќе се откаже од признавањето на Палестина само ако Израел дозволи поголема дотур на помош во Газа, ја запре анексијата на земјишта во Западниот Брег, се согласи на прекин на огнот и потпише долгорочен мировен договор.
Стармер додаде дека Хамас мора веднаш да ги ослободи сите преостанати израелски заложници, да се согласи на прекин на огнот, да се разоружа и „да прифати дека нема да има никаква улога во владата на Газа“. Сепак, ветувањето предизвика остри меѓународни критики.
„Морално промашување“
Емили Дамари, Британка со израелско потекло која Хамас ја држеше како заложник повеќе од една година, предупреди дека Стармер „не стои на правилната страна на историјата“. Таа го обвини премиерот за „морално промашување“, посочувајќи дека ултиматумот „носи ризик за надградба на теророт“.
„Испраќа опасна порака дека насилството добива легитимитет“, додаде Дамари.
Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху исто така бесно реагираше, велејќи дека одлуката „го наградува монструозниот тероризам на Хамас и ги казнува неговите жртви“. Американскиот претседател Доналд Трамп исто така го обвини Обединетото Кралство дека го наградува Хамас со својот ултиматум.
Најавата дојде во време на неизвесност околу тоа дали ослободувањето на преостанатите заложници е цврст услов за признавање на Палестина. Министерката за транспорт Хајди Александер во средата наутро не даде јасен одговор на тоа прашање, иако Стармер претходно потврди дека е така.
На прашањето дали ослободувањето на заложниците е услов, таа рече: „Проценката ќе ја донесеме во септември.“
Велика Британија му врати на Израел: Не го наградуваме Хамас, ова го правиме за Палестинците
Условеното ветување за признавање на Палестина уследи по зголемениот домашен притисок врз премиерот, што беше надополнето со формирањето на нова левичарска партија предводена од Џереми Корбин. Повеќе од 250 пратеници потпишаа писмо во кое побараа од владата да ја признае Палестина.
Нејаснотиите околу заложниците и домашни притисоци врз премиерот
Пратеничката на лабуристите, Сара Чемпион, која го организираше писмото, најавата на премиерот ја нарече „навистина голем чекор напред“. Сепак, таа изрази загриженост: „Малку сум загрижена затоа што, од она што го слушам, се чини дека сè е условено од тоа Израел да прифати некои услови, ане разбирам зошто овие две работи се поврзани“.
И опозициските партии изразија загриженост за условената природа на британската позиција. Лидерот на либералните демократи, Сер Ед Дејви, го критикуваше Стармер за користењето на палестинската државност како „адут за преговарање“.
Во обраќањето пред Генералното собрание на ОН, британскиот министер за надворешни работи Дејвид Лами ја поддржа декларацијата на арапските земји, велејќи: „Хамас никогаш не смее да биде награден за монструозниот напад на 7 октомври. Мора веднаш да ги ослободи заложниците, да се согласи на итен прекин на огнот, да прифати дека нема да има улога во управувањето со Газа и да се обврзе на разоружување“.